• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عمر زیدی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: عمر بن ابراهیم زیدی


عمر بن ابراهیم زیدی (۴۴۲ ـ ۵۳۹ هـ.ق) در فقه، حدیث، تفسیر، لغت و ادب از سرآمدگان عصر خویش بود.
او در کوفه، بغداد و شام به تحصیل حدیث همت گماشت و از استادانی چون ابوبکر خطیب، ابونقور و ابوبسری بهره علمی برد.
وی در کلام زیدی مذهب و در فقه حنفی بود.
از شاگردان او می‌توان به ابوسعد سمعانی، ابوالقاسم بن عساکر و ابوموسی مدینی اشاره کرد.
از آثار وی می توان به شرح اللمع ابن جنی، تصحیح الاذان بحّی علی خیرالعمل و نیز تألیفاتی درباره با علم نحو اشاره کرد.
سرانجام در سال ۵۳۹ (هجری قمری) وفات یافت.


ابوالبرکات عمر بن ابراهیم بن محمد زیدی علوی حسینی قرشی در سال ۴۴۲ (هجری قمری) در کوفه متولد شد.
خاندانش از احفاد امام علی (علیه السلام) به‌شمار می‌روند. گفته‌اند او با سیزده واسطه به آن حضرت نسب می برد.
وی پس از رشد و بالندگی به تحصیل علوم اسلامی روی کرد. او در کوفه و بغداد به استماع حدیث پرداخت؛ سپس به بلاد شام سفر کرد.
ایشان در فقه، حدیث، تفسیر، لغت و ادب معرفت کافی پیدا نمود.
[۱] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۸، ص۴۱.    
مدتی در دمشق و حلب اقامت گزید؛ بعد از آن به کوفه بازگشت و در محله ای به نام «سبیع » در مسجد ابواسحاق سبیعی به اقامه نماز پرداخت.
[۲] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۸، ص۴۱.    
وی زندگی سختی داشت، به اندک قانع و در فقر صابر بود.

ابوالبرکات از استادانی چون ابوبکر خطیب، ابونقور و ابوبسری بهره جست.
[۳] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۸، ص۴۱.    
محمد بن علی بن عبدالرحمان علوی از استادان اجازه وی به شمار می‌رفت.
[۴] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ اسلام، ج۳۶، ص۵۱۴.    

زیدی شاگردانی داشت که می‌توان به ابوسعد سمعانی، ابوالقاسم بن عساکر و ابوموسی مدینی اشاره کرد.
[۵] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ اسلام، ج۳۶، ص۵۱۴.    
سمعانی گوید: « پدرم از ابوالبرکات حدیث شنیده است، او فردی کثیرالفضل و وافرالعقل بود.
[۶] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۶، ص۳۶۶.    
[۷] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۸، ص۳۷۴.    
با وجود سالخوردگی، در نگارش سریع بود و خطی نیکو داشت.»
[۸] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۲، ص۲۵۴.    

راجع به مذهب وی در منابع آمده است او در کلام زیدی مذهب و در فقه حنفی بود.
[۹] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۸، ص۴۱.    
از ابوالغنائم بن فرس نقل شده است: «عمر به طریقه جارودیه (از فرق زیدیه) عمل می‌کرد و او را ندیدم که از جنابت غسل کند.»
[۱۰] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۰۶۲.    
ابوطالب بن هراس نیز گوید: « ابوالبرکات معتقدبه قدر و مخلوق بودن قرآن بود.»
[۱۱] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۰۶۲.    
برخی نیز او را به رفض متهم نمودند.
[۱۲] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۰۱.    

حسینی دارای آثاری است که عبارتند از:
• شرح اللمع ابن جنی؛
[۱۳] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۰۶۲.    
• تصحیح الاذان بحّی علی خیرالعمل؛
[۱۴] حسینی اشکوری، سید احمد، مؤلفات الزیدیه، ج۱، ص۲۸۹.
• تألیفاتی درباره با علم نحو اشاره کرد.
[۱۵] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۸، ص۴۱.    

علوی در ۹۷ سالگی در سال ۵۳۹ (هجری قمری)
[۱۶] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۰۱.    
و در ایام خلافت المقتفی وفات یافت.
وی در مقبره علویون کوفه به خاک سپرده شد.
(دیگر منابع:
[۱۷] ابن عساکر، علی بن حسن، تهذیب تاریخ دمشق، ج۴۳، ص۵۴۳.    
[۱۸] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۱۴۵.    
[۱۹] ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۱۸۱.    
[۲۰] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۴۵۶.    
[۲۱] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۲۸۰.    
[۲۲] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۶، ص۱۴۳.    
[۲۳] ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۲، ص۳۸.
[۲۴] ابوالبرکات انباری، عبدالرحمن بن محمد، نزهة الالباء، ص۲۹۵.    
[۲۵] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاه، ج۲، ص۲۱۵.    
[۲۶] ذهبی، محمد بن احمد، الاعلام بوفیات الاعلام، چ۱، ص۳۶۰.
[۲۷] سیوطی، عبدالرحمن، طبقات المفسرین، ص۸۷.    
[۲۸] داوودی، محمد بن علی، طبقات المفسّرین، ج۲، ص۳.]
[۲۹] نویهض، عادل، معجم المفسّرین، ص۳۹۱
.
[۳۰] ابن کثیر، اسماعیل بن علی، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۷۳.    
[۳۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۸.    
[۳۲] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۸، ص۳۷۵.    
[۳۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۱۱.    
[۳۴] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۸، ص۳۴۹.    
[۳۵] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۲، ص۲۴۷.
[۳۶] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۷، ص۲۷۱.    
[۳۷] اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین،    
[۳۸] خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون،    
هدیة العارفین ۱ / ۷۸۳؛ کشف الظنون ۲ / ۱۵۶۲.)

۱. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۸، ص۴۱.    
۲. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۸، ص۴۱.    
۳. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۸، ص۴۱.    
۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ اسلام، ج۳۶، ص۵۱۴.    
۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ اسلام، ج۳۶، ص۵۱۴.    
۶. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۶، ص۳۶۶.    
۷. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۸، ص۳۷۴.    
۸. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۲، ص۲۵۴.    
۹. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۸، ص۴۱.    
۱۰. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۰۶۲.    
۱۱. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۰۶۲.    
۱۲. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۰۱.    
۱۳. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۰۶۲.    
۱۴. ↑ حسینی اشکوری، سید احمد، مؤلفات الزیدیه، ج۱، ص۲۸۹.
۱۵. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۸، ص۴۱.    
۱۶. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۰۱.    
۱۷. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تهذیب تاریخ دمشق، ج۴۳، ص۵۴۳.    
۱۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۱۴۵.    
۱۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۱۸۱.    
۲۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۴۵۶.    
۲۱. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۲۸۰.    
۲۲. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۶، ص۱۴۳.    
۲۳. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۲، ص۳۸.
۲۴. ↑ ابوالبرکات انباری، عبدالرحمن بن محمد، نزهة الالباء، ص۲۹۵.    
۲۵. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاه، ج۲، ص۲۱۵.    
۲۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، الاعلام بوفیات الاعلام، چ۱، ص۳۶۰.
۲۷. ↑ سیوطی، عبدالرحمن، طبقات المفسرین، ص۸۷.    
۲۸. ↑ داوودی، محمد بن علی، طبقات المفسّرین، ج۲، ص۳.]
۲۹. ↑ نویهض، عادل، معجم المفسّرین، ص۳۹۱
۳۰. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن علی، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۷۳.    
۳۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۸.    
۳۲. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۸، ص۳۷۵.    
۳۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۱۱.    
۳۴. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۸، ص۳۴۹.    
۳۵. ↑ بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۲، ص۲۴۷.
۳۶. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۷، ص۲۷۱.    
۳۷. ↑ اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین،    
۳۸. ↑ خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون،    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «عمر بن ابراهیم زیدی»، ج۴، ص۲۴۸-۲۴۹.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 539 (قمری) | زادگان سال 442 (قمری) | شخصیت‌های قرن 6 (قمری) | فقیهان حنفی قرن 6 (قمری) | لغویان قرن 6 (قمری) | مؤلفان قرن 6 (قمری) | محدثان قرن 6 (قمری) | مفسران قرن 6 (قمری)
جعبه ابزار