عَذَّبَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَذَّبَ:
(وَ عَذَّبَ الَّذينَ كَفَروا) عَذَّبَ: از مصدر «تعذيب» به معنى «كيفر دادن و مجازات كردن» است. «راغب» در كتاب مفردات در اصل ريشه آن چند قول را يادآور شده، از جمله گفته است اصل آن از «عذب» به معنى «شيرينى و گوارايى» است؛ سپس جمله «عَذَّبْتُهُ» به اين معنى است كه گوارايى و شيرينى زندگى را از او دور كردم.
به هر حال، آيه مورد بحث نتيجه نهايى جنگ «حنين» را چنين بيان مى‌كند:
«...و خداوند، كافران و افراد بى‌ايمان و بت‌پرست را كيفر داد...»
(وَ عَذَّبَ الَّذينَ كَفَروا) گروهى كشته و گروهى اسير شدند و جمعى پا به فرار گذاردند، آن‌چنان كه از دسترس ارتش اسلام خارج شدند.
در آيه ۱۰۱ سوره توبه
درباره مجازات منافقان چنين آمده است:
«...به زودى آن‌ها را دوبار مجازات مى‌كنيم (مجازاتى به وسيله رسوايى اجتماعى و مجازاتى به هنگام مرگ) و پس از آن به‌سوى عذاب بزرگ ديگرى (در قيامت) فرستاده مى‌شوند.»
به مواردی از کاربرد
عَذَّبَ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(ثُمَّ أَنَزلَ اللّهُ سَكينَتَهُ عَلَى رَسولِهِ وَ عَلَى الْمؤْمِنينَ وَ أَنزَلَ جُنودًا لَّمْ تَرَوْها وَ عذَّبَ الَّذينَ كَفَرواْ وَ ذَلِکَ جَزاء الْكافِرينَ) (سپس خداوند «آرامش» خود را بر پيامبرش و بر مؤمنان نازل كرد و لشكرهايى فرستاد كه شما آن‌ها را نمى‌ديديد و كافران را مجازات كرد و اين است جزاى كافران.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
آنچه از سياق كلام استفاده مى‌شود اين است كه اين جنود عبارت از ملائكه‌اى بودند كه در معركه جنگ نازل مى‌شدند و يا لااقل ملائكه نازله در معركه جنگ نيز از آن جنود بوده‌اند، چون از سياق بر مى‌آيد آن چيزى كه از سكينت و از ملائكه نازله در ميدان‌هاى جنگ برمى‌خاسته اين بوده كه كفار را عذاب و مؤمنان را يارى دهند.
(وَ مِمَّنْ حَوْلَكُم مِّنَ الأَعْرابِ مُنافِقونَ وَ مِنْ أَهْلِ الْمَدينَةِ مَرَدواْ عَلَى النِّفاقِ لا تَعْلَمُهُمْ نَحْنُ نَعْلَمُهُمْ سَنُعَذِّبُهُم مَّرَّتَيْنِ ثُمَّ يُرَدّونَ إِلَى عَذابٍ عَظيمٍ) (و از ميان اعرابِ باديه‌نشين كه اطراف شما هستند، جمعى منافقند و از اهل مدينه نيز، گروهى سخت به نفاق پاى بندند. تو آن‌ها را نمى‌شناسى، ولى ما آن‌ها را مى‌شناسيم. به زودى آن‌ها را دو بار مجازات مى‌كنيم: مجازاتى در زمان حيات و مجازاتى به هنگام مرگ؛ سپس به سوى مجازات بزرگى در قيامت فرستاده مى‌شوند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
مفسرين در اينكه مقصود از عذاب در دو نوبت چيست اختلاف كرده‌اند، بعضى گفته‌اند معنايش اين است كه يک مرتبه در دنيا به اسير شدن و كشته شدن و بار ديگر در قبر عذابشان مى‌كنيم. ديگران گفته‌اند: يک بار در دنيا با گرفتن زكات و بار ديگر در آخرت به عذاب قبر. بعضى ديگر گفته‌اند در دو نوبت مبتلايشان مى‌كنيم به گرسنگى. بعضى ديگر گفته‌اند يک بار در هنگام احتضار و بار ديگر در قبر. ديگرى گفته است يک بار با اقامه حدود و ي بار هم به عذاب قبر. بعضى ديگر گفته‌اند يک نوبت به رسوايى در دنيا و نوبتى ديگر به عذاب در قبر. عده‌اى ديگر وجوه ديگرى گفته‌اند كه بر هيچ يک از آن‌ها دليلى در دست نيست و اگر ناگزير باشيم يكى از آن‌ها را اختيار كنيم باز همان وجه اول از همه وجوه بهتر است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «معَذَّبین»، ج۳، ص۱۲۸.
