عِشاء (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عِشاء:
(مِنْ بَعْدِ صَلاةِ الْعِشاءِ) عِشاء: به معنى «آخر روز» (شبانگاه)، مدت زمانى كه ميانه نماز مغرب و نماز خفتن فاصله مى‌شود.
اين آيه، مربوط به آداب ورود به جايگاه خصوصى پدر و مادر است و آن مسئله اذن گرفتن كودكان بالغ و نابالغ به هنگام ورود به اتاق‌هايى است كه مردان و همسرانشان ممكن است در آن خلوت كرده باشند. اين اذن در سه وقت يا در سه هنگام بايد صورت بگيرد و در آيه، چنين آمده است:
«...قبل از نماز فجر و در نيمروز هنگامى كه لباس‌هاى (معمولى) خود را بيرون مى‌آوريد و بعد از نماز عشاء...»
(وَ مِنْ بَعْدِ صَلاةِ الْعِشاءِ) اطلاق اين آيه هم شامل كودكان پسر و هم كودكان دختر مى‌شود، ولى بايد دانست اين حكم مخصوص مكانى است كه پدر و مادر در آنجا استراحت مى‌كنند وگرنه وارد شدن در اتاق عمومى (اگر اتاق عمومى داشته باشند) مخصوصا به هنگامى كه ديگران هم در آنجا حاضرند و هيچ‌گونه مانع و رادعى در كار نيست اجازه گرفتن لزومى ندارد.
در آيه ۱۶
سوره یوسف به واژه «عِشاء» بر مى‌خوريم و آن درباره طرحى است كه برادران يوسف براى رسيدن به هدف خود ريختند، آنجا كه قرآن مى‌گويد:
«شب هنگام برادران گريه‌كنان به سراغ پدر رفتند.»
(وَ جاؤُ أَباهُمْ عِشاءً يَبْكونَ) گريه دروغين و قلاّبى و اين نشان مى‌دهد كه گريه قلابى هم ممكن است و نمى‌توان تنها فريب چشم گريان را خورد.»
به موردی از کاربرد
عِشاء در
قرآن، اشاره می‌شود:
(يا أَيُّها الَّذينَ آمَنوا لِيَسْتأْذِنكُمُ الَّذينَ مَلَكَتْ أَيْمانُكُمْ وَ الَّذينَ لَمْ يَبْلُغوا الْحُلُمَ مِنكُمْ ثَلاثَ مَرّاتٍ مِن قَبْلِ صَلاةِ الْفَجْرِ وَ حينَ تَضَعونَ ثِيابَكُم مِّنَ الظَّهيرَةِ وَ مِن بَعْدِ صَلاةِ الْعِشاء ثَلاثُ عَوْراتٍ لَّكُمْ لَيْسَ عَلَيْكُمْ وَ لا عَلَيْهِمْ جُناحٌ بَعْدَهُنَّ طَوّافونَ عَلَيْكُم بَعْضُكُمْ عَلَى بَعْضٍ كَذَلِکَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآياتِ وَ اللَّهُ عَليمٌ حَكيمٌ) (اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! بردگان شما و همچنين كسانى از شما كه به حدّ بلوغ نرسيده‌اند، در سه وقت بايد از شما اجازه بگيرند: پيش از نماز صبح و نيمروز هنگامى كه لباس‌هاى معمولى خود را بيرون مى‌آوريد و بعد از نماز عشا؛ اين سه وقت خصوصى براى خلوت شماست؛ امّا بعد از اين سه وقت، گناهى بر شما و بر آنان نيست كه بدون اذن وارد شوند و بر گرد يكديگر بگرديد و با صفا و صميميت به يكديگر خدمت نماييد. اين‌گونه خداوند آيات را براى شما روشن مى‌سازد و خداوند دانا و حكيم است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
منظور از جمله
(ثَلاثَ مَرّاتٍ) سه نوبت در هر روز است، به دليل اينكه دنبالش آن را تفصيل داده و فرموده: اول قبل از نماز فجر و دوم هنگام ظهر كه به خانه مى‌آييد و جامه مى‌كنيد، سوم بعد از نماز عشاء و در جمله
(ثَلاثُ عَوْراتٍ لَكُمْ) به وجه حكم اشاره نموده و مى‌فرمايد: اين سه موقع سه عورت است براى شما، كه طبعا شايسته نيست غير از شما كسى بر وضع شما مطلع شود.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عِشاء»، ج۳، ص۱۷۸.
