لحن الخطاب (فقه سیاسی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
لحن الخطاب در
فقه حقوق عمومی به معنای حذف یا تقیید دلالت لفظیِ نص به حکم عقل است.
این قاعده زمانی اعمال میشود که مفهوم ظاهری آیه یا روایت با ادراک عقلانی ناسازگار باشد.
کاربرد آن میتواند به حذف لفظ یا محدود کردن اطلاق و عموم بینجامد.
نمونههای آن تقیید اطلاقات
آیات عدالت،
جهاد و
اطاعت از امام معصوم بر اساس امکانهای واقعی هر زمان است.
عقل در این موارد به عنوان منبع مستقل فقه، جایگزین حکمنیافته در
کتاب،
سنت یا اجماع میشود.
از منابع فقهى حقوق عمومى، عقل است.
عقل راهنماى عمل در موارد عدم دستيابى به حكم از راه كتاب، سنت و اجماع خواهد بود.
يكى از موارد معقول و مقبول دليل عقلى و كاربرد آن در حقوق عمومى، لحن الخطاب است كه منظور از لحن الخطاب آن است كه براساس يک دليل عقلى، بتوان دلالت يک لفظ را در مفهوم آيه و يا روايتى حذف كرد.
زيرا مفاد كلام آن لفظ با ادراک عقلانى سازگار نيست.
ممكن است لحن الخطاب به جاى حذف لفظ به حذف اطلاق يا عموم بينجامد مانند:
اطلاق آياتى كه بر اقامه عدالت و قسط به نحو مطلق و كامل دلالت دارد كه به حكم عقل در شرايط هر زمان به امكانات موجود محدود مىشود و همچنين آيات جهاد و اطاعت از
امام معصوم (علیهالسلام) كه به حكم عقل بايد به ميزان ممكن مقيد شود.
• عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، ج۲، ص۴۵۱.
