محمد بن احمد تجیبی (مقالهدوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد بن احمد تجیبی (
۴۵۸ ـ
۵۲۹ هـ.ق) فقیه، محدّث، لغوی و ادیب اندلسی بر مذهب
مالک بود.
نزد شماری از بزرگان علم چون ابومروان بن سراج، ابوجعفر احمد بن رزق، و ابن خشّاب بغدادی دانش آموخت.
در جامع قرطبه به تدریس اشتغال داشت و به دیانت، حلم و تواضع شهرت یافت.
وی در
حدیث،
فقه، لغت، انساب و اشعار عربی تخصص داشت.
او در جمع و ضبط حدیث و رجال آن اهتمامی بسیار ورزید.
از جمله شاگردان ایشان
ابن بشکوال، احمد بن یوسف بن رشد و ابوالقاسم بن الحاج بودند.
وی دو بار منصب قضاوت
قرطبه را به عهده گرفت.
از آثار او
نوازل الأحکام گزارش شده است.
ایشان سرانجام در سال ۵۲۹ (هجری قمری) هنگام اقامه
نماز جمعه در مسجد جامع قرطبه در حال
سجده به قتل رسید.
ابوعبداللّه محمد بن احمد بن خلف تجیبی قُرطبی معروف به
ابن حاج فقیه،
محدث،
لغوی،
ادیب
و بر مذهب مالک بود.
در سال ۴۵۸ (هجری قمری) متولد شد.
وی فردی متدین، صبور، بردبار، متواضع و نرم خو
و از بزرگان فقها، محدثان و ادبا بود.
او در زمان خود از نظر وثاقت، دیانت و علم،
سرآمد اهل فتوا به شمار میرفت.
ابوعبداللّه لغت و ادبیات عرب را از ابومروان عبدالملک بن سراج
و فقه را از ابوجعفر احمد بن رزق فقیه آموخته
و از وی نیز روایت کرده است.
از دیگر استادان او ابوعبداللّه محمد بن فرج فقیه،
ابوعلی غسّانی،
ابوالقاسم خلف بن مدیر خطیب،
خازم بن محمد،
ابوالحسن عبسی
و ابوالحسن بن خشّاب بغدادی است.
محمد بن احمد شاگردان و راویانی داشته که از جمله شاگردان معروف او ابوالقاسم خلف بن عبدالملک، معروف به «ابن بشکوال» ( م
۵۷۸ هـ.ق)
مؤلف کتاب
الصله است.
پسرش ابوالقاسم محمد بن الحاج، ابوجعفر احمد بن عبدالملک بن عَمِیره،
احمد بن یوسف بن رشد،
عبداللّه بن مغیث،
عبداللّه بن خلَف فِهری،
ابوبکر بن طلحه محاربی،
ابوالحسن بن نعمه،
ابوولید دبّاغ
و ابوعبداللّه محمد بن عبدالرحیم نیز از شاگردان او بوده و از وی روایت کردهاند.
قُرطبی در مسجد جامع قرطبه به تدریس میپرداخت.
وی دوبار منصب قضاوت
را در قرطبه به عهده گرفت.
محمد اعتنای بسیاری به حدیث داشت و به کار جمع حدیث، ضبط اسمای رجال و روات آن، بیان معانیِ کلماتِ غریب و مشکل آن همت میگماشت.
ایشان همچنین عالم به معانی اشعار، اخبار،
آشنا به انساب
و غرایب لغت بود.
او تمام عمر خود را در پی کسب و نشر علم و دانش سپری کرد.
ابن حاج اثرش کتاب
نوازل الاحکام است.
تجیبی در سال ۵۲۹ (هجری قمری)
در ۷۱ سالگی،
درحالی که قاضی قرطبه بود.
در مسجد جامع
این شهر در حال اقامه نماز جمعه
و در حال سجده
مورد هجوم فردی مسلح قرار گرفت و کشته شد.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن احمد تجیبی»، ج۴، ص۳۰۱.