• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن احمد خزاعی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





محمد بن احمد خزاعی (قرن پنجم هـ.ق) محدث و متکلم امامی، اصالتاً از نیشابور و ساکن ری بود.
او جد ابوالفتوح رازی، مفسر مشهور شیعه، محسوب می‌شود.
از استادان او می‌توان به ابوالعباس عقیل بن حسین، ابوطاهر محمد بن احمد خراسانی، محمد بن علی بن محمد ادیب و ابوجعفر محمد بن جعفر قسّار رازی اشاره کرد.
شاگردان او شامل پسرش علی و ابوالنجم محمد بن عبدالله سمان رازی بودند.
از آثار او الرسالة الواضحة فی بطلان دعوی الناصبة، منی الطالب فی ایمان ابی‌طالب و الأربعین عن الأربعین فی فضائل امیرالمؤمنین است.
او در قرن پنجم (هجری قمری) درگذشت.




ابوسعید محمد بن احمد بن حسین خزاعی رازی معروف به مفید نیشابوری حافظ، محدث و متکلم امامی مذهب که اصل او از نیشابور بود، ولی ظاهراً در ری به دنیا آمده و زندگی می‌کرده است.
وی جد مفسر نامدار شیعه ابوالفتوح رازی است.
منتجب‌الدین او را شیخ مفید نامیده و بسیار توثیق کرده است.
از حیات فردی و اجتماعی او اطلاع چندانی نداریم.



ابوسعید در سال ۴۲۶ (هجری قمری) از محضر ابوالعباس عقیل بن حسین بن محمد حدیث شنیده و این نشان دهنده این است که دست کم باید در اوایل قرن پنجم هجری به دنیا آمده باشد.
همچنین در سال ۴۴۱ (هجری قمری) از مجلس درس ابوطاهر محمد بن احمد بن علی بن حمدان خراسانی استفاده کرده است.
وی از پدرش ابوبکر احمد که از فقها و محدثان مشهور امامیه عصر خویش در ری بوده، روایت کرده است.
همچنین وی راوی از محمد بن علی بن محمد بن جعفر ادیب، ابومحمد عبداللّه لملک بن محمد بن احمد بن یوسف، ابوجعفر محمد بن جعفر بن محمد قصار رازی (م۴۴۶هـ.ق)،
[۳۶] امین، سید حسن، مستدرکات اعیان الشیعه، ج۳، ص۲۱۱.
محمد بن احمد بن حسن خطیب دینوری و برخی دیگر بوده است.



مفید نیشابوری شاگردانی داشته که از جمله؛ پسرش علی،
[۳۸] منتخب الدین رازی، علی بن عبدالله، فهرست منتجب الدين، ص۱۵۷.
برادرش عبداللّه لرحمان، ابوالنجم محمد بن عبداللّه لوّهاب بن عیسی سمّان رازی (زنده در ۵۱۰ هـ.ق) و برخی دیگر نیز روایت‌گر از او بوده‌اند.



خزاعی آثار زیادی تألیف کرده که عبارت‌اند از:
• التفهیم فی بیان التقسیم؛
• الرسالة الواضحة فی بطلان دعوی الناصبه؛
• ما لابدّ من معرفته؛
[۴۹] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۱، ص۲۹۴.

• الروضة الزاهراء فی تفسیر (فی مناقب) فاطمة الزهراء؛
• الفرق بین المقامین و تشبیه علی علیه السلامبذی القرنین؛
• مُنی الطالب فی ایمان ابی طالب؛
• المولی؛
• الأربعین عن الاربعین فی فضائل امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) که نوه‌اش ابوالفتوح آن‌ها را گزارش کرده است.
او در کتاب اخیر چهل حدیث از چهل تن از مشایخ خود از جمله از پدرش، از عمویش محسن و از وزیر ابوسعد منصور بن حسین آبی نقل کرده است.
[۱۱۱] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۵۰۷ (پاورقی).

چنان‌که منتجب‌الدین در مقدمه فهرست اشاره می‌کند هنگامی که در مجلس امیرابوالقاسم یحیی بن محمد حضور داشته، امیر کتاب مذکور را بر وی عرضه کرده و از عظمت آن اظهار شگفتی نموده است و همین جریان، الهام بخش او شده است که کتابی با همین سبک و موضوع با عنوان الاربعین عن الاربعین من الاربعین (چهل حدیث از چهل تن از مشایخ، از چهل صحابی) به نگارش درآورد.
نسخه‌هایی خطی از این کتاب در کتابخانه‌های عراق، آستان قدس رضوی و مرعشی نجفی قم موجود است.



نیشابوری در قرن پنجم (هجری قمری) درگذشت.
(دیگر منابع:
[۱۱۶] شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، روض الجنان في شرح إرشاد الأذهان، ج۵، ص۳۱۹.
[۱۳۶] کلبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس، ص۱۹۳.
)



۱. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۵۲.    
۲. نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۶، ص۴۱۱.    
۳. مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۲، ص۱۳۴.    
۴. افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ، ریاض العلماء، ج۵، ص۲۳.    
۵. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۰.    
۶. بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ص۵۹۴.    
۷. بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۲۶۵.    
۸. بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۵۹۸.    
۹. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۲۴.    
۱۰. نیشابوری کنتوری، حسین، کشف الحجب و الاستار، ص۳۴.    
۱۱. محدث نوری، حسین، خاتمه مستدرک الوسائل، ج۱۷، ص۲۸۹.    
۱۲. امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۹، ص۷۱.    
۱۳. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۹.    
۱۴. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۰، ص۱۰۱.    
۱۵. حر عاملی، محمد بن حسن، امل الآمل، ج۲، ص۲۴۰.    
۱۶. منتخب‌الدین رازی، علی بن عبدالله، فهرست منتجب‌الدین، ص۱۰۲.    
۱۷. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۰، ص۱۰۱.    
۱۸. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۰.    
۱۹. منتخب‌الدین رازی، علی بن عبدالله، فهرست منتجب‌الدین، ص۱۰۲.    
۲۰. منتخب‌الدین رازی، علی بن عبدالله، فهرست منتجب‌الدین، ص۱۰۲.    
۲۱. نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۶، ص۴۱۱.    
۲۲. مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۲، ص۱۳۴.    
۲۳. افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ، ریاض العلماء، ج۵، ص۲۳.    
۲۴. امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۶، ص۳۱۶.    
۲۵. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۹.    
۲۶. حر عاملی، محمد بن حسن، امل الآمل، ج۲، ص۲۴۰.    
۲۷. امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۹، ص۷۱.    
۲۸. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ص۷۰.    
۲۹. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۳، ص۲۰۶.    
۳۰. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۶۶۳.    
۳۱. منتخب الدین رازی، علی بن عبدالله، فهرست منتجب الدین، ص۳۲.    
۳۲. ابن‌طاووس، علی بن موسی، الطرائف فی معرفة مذهب الطوائف، ص۱۳۹.    
۳۳. خوارزمی، موفق بن احمد، المناقب، ص۳۲.    
۳۴. حر عاملی، محمد بن حسن، الجواهر السنیة، ص۲۷۳.    
۳۵. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۱۰۵.    
۳۶. امین، سید حسن، مستدرکات اعیان الشیعه، ج۳، ص۲۱۱.
۳۷. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ص۸۸.    
۳۸. منتخب الدین رازی، علی بن عبدالله، فهرست منتجب الدين، ص۱۵۷.
۳۹. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۰، ص۱۰۱.    
۴۰. ابن‌طاووس، علی بن موسی، الطرائف فی معرفة مذهب الطوائف، ص۱۳۹.    
۴۱. خوارزمی، موفق بن احمد، المناقب، ص۳۲.    
۴۲. حر عاملی، محمد بن حسن، امل الآمل، ج۲، ص۲۴۰.    
۴۳. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۰.    
۴۴. افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ، ریاض العلماء، ج۵، ص۲۳.    
۴۵. مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۲، ص۱۳۴.    
۴۶. مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۲، ص۱۳۴.    
۴۷. افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ، ریاض العلماء، ج۵، ص۲۳.    
۴۸. حر عاملی، محمد بن حسن، امل الآمل، ج۲، ص۲۴۰.    
۴۹. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۱، ص۲۹۴.
۵۰. ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۱۱۶.    
۵۱. افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ، ریاض العلماء، ج۵، ص۲۳.    
۵۲. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۰.    
۵۳. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۲۴.    
۵۴. حر عاملی، محمد بن حسن، امل الآمل، ج۲، ص۲۴۰.    
۵۵. منتخب‌الدین رازی، علی بن عبدالله، فهرست منتجب‌الدین، ص۱۰۲.    
۵۶. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۵۲.    
۵۷. مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۲، ص۱۳۴.    
۵۸. افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ، ریاض العلماء، ج۵، ص۲۳.    
۵۹. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۰.    
۶۰. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۲۴.    
۶۱. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۶، ص۱۷۷.    
۶۲. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۹.    
۶۳. حر عاملی، محمد بن حسن، امل الآمل، ج۲، ص۲۴۰.    
۶۴. بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ص۵۹۴.    
۶۵. منتخب‌الدین رازی، علی بن عبدالله، فهرست منتجب‌الدین، ص۱۰۲.    
۶۶. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۵۲.    
۶۷. مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۲، ص۱۳۴.    
۶۸. افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ، ریاض العلماء، ج۵، ص۲۳.    
۶۹. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۰.    
۷۰. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۹.    
۷۱. حر عاملی، محمد بن حسن، امل الآمل، ج۲، ص۲۴۰.    
۷۲. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۶، ص۱۷۷.    
۷۳. منتخب‌الدین رازی، علی بن عبدالله، فهرست منتجب‌الدین، ص۱۰۲.    
۷۴. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۵۲.    
۷۵. مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۲، ص۱۳۴.    
۷۶. افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ، ریاض العلماء، ج۵، ص۲۳.    
۷۷. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۰.    
۷۸. بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۵۹۸.    
۷۹. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۹.    
۸۰. حر عاملی، محمد بن حسن، امل الآمل، ج۲، ص۲۴۰.    
۸۱. منتخب‌الدین رازی، علی بن عبدالله، فهرست منتجب‌الدین، ص۱۰۲.    
۸۲. حر عاملی، محمد بن حسن، امل الآمل، ج۲، ص۲۴۰.    
۸۳. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۹.    
۸۴. افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ، ریاض العلماء، ج۵، ص۲۳.    
۸۵. مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۲، ص۱۳۴.    
۸۶. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۵۲.    
۸۷. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۵۲.    
۸۸. مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۲، ص۱۳۴.    
۸۹. افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ، ریاض العلماء، ج۵، ص۲۳.    
۹۰. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۰.    
۹۱. بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۲۶۵.    
۹۲. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۶، ص۱۷۷.    
۹۳. امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۶، ص۳۱۶.    
۹۴. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۹.    
۹۵. حر عاملی، محمد بن حسن، امل الآمل، ج۲، ص۲۴۰.    
۹۶. نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۶، ص۴۱۱.    
۹۷. نیشابوری کنتوری، حسین، کشف الحجب و الاستار، ص۳۴.    
۹۸. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۲۴.    
۹۹. منتخب‌الدین رازی، علی بن عبدالله، فهرست منتجب‌الدین، ص۱۰۲.    
۱۰۰. حر عاملی، محمد بن حسن، امل الآمل، ج۲، ص۲۴۰.    
۱۰۱. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۹.    
۱۰۲. امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۶، ص۳۱۶.    
۱۰۳. امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۹، ص۴۷.    
۱۰۴. امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۹، ص۷۱.    
۱۰۵. نیشابوری کنتوری، حسین، کشف الحجب و الاستار، ص۳۴.    
۱۰۶. افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ، ریاض العلماء، ج۵، ص۲۳.    
۱۰۷. نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۶، ص۴۱۱.    
۱۰۸. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۶، ص۱۷۷.    
۱۰۹. مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۲، ص۱۳۴.    
۱۱۰. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۰۲.    
۱۱۱. ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۵۰۷ (پاورقی).
۱۱۲. منتخب‌الدین رازی، علی بن عبدالله، فهرست منتجب‌الدین، ص۱۰۲.    
۱۱۳. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ص۴۳۴.    
۱۱۴. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۵۲.    
۱۱۵. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۰.    
۱۱۶. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، روض الجنان في شرح إرشاد الأذهان، ج۵، ص۳۱۹.
۱۱۷. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۵۲.    
۱۱۸. نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۶، ص۴۱۱.    
۱۱۹. مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۲، ص۱۳۴.    
۱۲۰. افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ، ریاض العلماء، ج۵، ص۲۳.    
۱۲۱. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۰.    
۱۲۲. بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ص۵۹۴.    
۱۲۳. بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۲۶۵.    
۱۲۴. بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۵۹۸.    
۱۲۵. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۲۴.    
۱۲۶. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۶، ص۱۷۷.    
۱۲۷. نیشابوری کنتوری، حسین، کشف الحجب و الاستار، ص۳۴.    
۱۲۸. محدث نوری، حسین، خاتمه مستدرک الوسائل، ج۱۷، ص۲۸۹.    
۱۲۹. امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۹، ص۷۱.    
۱۳۰. امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۹، ص۴۷.    
۱۳۱. امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۶، ص۳۱۶.    
۱۳۲. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۹.    
۱۳۳. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۰، ص۱۰۱.    
۱۳۴. حر عاملی، محمد بن حسن، امل الآمل، ج۲، ص۲۴۰.    
۱۳۵. منتخب‌الدین رازی، علی بن عبدالله، فهرست منتجب‌الدین، ص۱۰۲.    
۱۳۶. کلبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس، ص۱۹۳.



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن احمد خزاعی»، ج۳، ص۳۲۴.






جعبه ابزار