محمد بن احمد خزاعی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد بن احمد خزاعی (قرن پنجم هـ.ق) محدث و متکلم امامی، اصالتاً از
نیشابور و ساکن
ری بود.
او جد
ابوالفتوح رازی، مفسر مشهور شیعه، محسوب میشود.
از استادان او میتوان به ابوالعباس عقیل بن حسین، ابوطاهر محمد بن احمد خراسانی، محمد بن علی بن محمد ادیب و ابوجعفر محمد بن جعفر قسّار رازی اشاره کرد.
شاگردان او شامل پسرش علی و ابوالنجم محمد بن عبدالله سمان رازی بودند.
از آثار او
الرسالة الواضحة فی بطلان دعوی الناصبة،
منی الطالب فی ایمان ابیطالب و
الأربعین عن الأربعین فی فضائل امیرالمؤمنین است.
او در قرن پنجم (هجری قمری) درگذشت.
ابوسعید محمد بن احمد بن حسین خزاعی رازی معروف به
مفید نیشابوری حافظ، محدث و متکلم امامی مذهب که اصل او از نیشابور بود، ولی ظاهراً در ری به دنیا آمده و زندگی میکرده است.
وی جد مفسر نامدار
شیعه ابوالفتوح رازی است.
منتجبالدین او را شیخ مفید نامیده و بسیار توثیق کرده است.
از حیات فردی و اجتماعی او اطلاع چندانی نداریم.
ابوسعید در سال ۴۲۶ (هجری قمری) از محضر ابوالعباس عقیل بن حسین بن محمد حدیث شنیده
و این نشان دهنده این است که دست کم باید در اوایل قرن پنجم هجری به دنیا آمده باشد.
همچنین در سال ۴۴۱ (هجری قمری) از مجلس درس
ابوطاهر محمد بن احمد بن علی بن حمدان خراسانی استفاده کرده است.
وی از پدرش ابوبکر احمد که از فقها و محدثان مشهور امامیه عصر خویش در ری بوده، روایت کرده است.
همچنین وی راوی از
محمد بن علی بن محمد بن جعفر ادیب،
ابومحمد عبداللّه لملک بن محمد بن احمد بن یوسف،
ابوجعفر محمد بن جعفر بن محمد قصار رازی (م۴۴۶هـ.ق)،
محمد بن احمد بن حسن خطیب دینوری و برخی دیگر بوده است.
مفید نیشابوری شاگردانی داشته که از جمله؛ پسرش علی،
برادرش عبداللّه لرحمان،
ابوالنجم محمد بن عبداللّه لوّهاب بن عیسی سمّان رازی (زنده در ۵۱۰ هـ.ق) و برخی دیگر نیز روایتگر از او بودهاند.
خزاعی آثار زیادی تألیف کرده که عبارتاند از:
• التفهیم فی بیان التقسیم؛
• الرسالة الواضحة فی بطلان دعوی الناصبه؛
• ما لابدّ من معرفته؛
• الروضة الزاهراء فی تفسیر (فی مناقب) فاطمة الزهراء؛
• الفرق بین المقامین و تشبیه علی علیه السلامبذی القرنین؛
• مُنی الطالب فی ایمان ابی طالب؛
• المولی؛
• الأربعین عن الاربعین فی فضائل
امیرالمؤمنین (علیهالسلام) که نوهاش ابوالفتوح آنها را گزارش کرده است.
او در کتاب اخیر چهل حدیث از چهل تن از مشایخ خود از جمله از پدرش، از عمویش محسن و از وزیر
ابوسعد منصور بن حسین آبی نقل کرده است.
چنانکه منتجبالدین در مقدمه فهرست اشاره میکند هنگامی که در مجلس امیرابوالقاسم یحیی بن محمد حضور داشته، امیر کتاب مذکور را بر وی عرضه کرده و از عظمت آن اظهار شگفتی نموده است و همین جریان، الهام بخش او شده است که کتابی با همین سبک و موضوع با عنوان الاربعین عن الاربعین من الاربعین (چهل حدیث از چهل تن از مشایخ، از چهل صحابی) به نگارش درآورد.
نسخههایی خطی از این کتاب در کتابخانههای عراق، آستان قدس رضوی و
مرعشی نجفی قم موجود است.
نیشابوری در قرن پنجم (هجری قمری) درگذشت.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن احمد خزاعی»، ج۳، ص۳۲۴.