• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن احمد قرشی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





محمد بن احمد قرشی (۵۴۴ ـ ۵۹۹ هـ.ق) عارف، صوفی، زاهد و عالم اهل جزیره خضرا در اندلس بود.
او در جستجوی علم به مغرب، مصر و شام سفر کرد.
شمار مشایخ او را تا ۶۰۰ نفر دانسته‌اند، ولی نام مشخصی از ایم مشایخ در منابع نیامده است.
وی در میان صوفیه شهرت فراوان یافت و کرامات بسیاری به او نسبت داده‌اند.
شماری از عارفان و محدثان از جمله بونی و قسطلانی از ایشان بهره برده‌اند.
از آثار منسوب به او الفصول (گردآوری‌شده توسط قسطلانی)، قصیده الفرج بعد الشدة (منسوب) و جواهر البلاغة (نسبت‌داده‌شده) است.
در اواخر عمر در بیت‌المقدس ساکن شد و در همان‌جا در سال ۵۹۹ (هجری قمری) درگذشت.
قبر وی در بیت‌المقدس مورد زیارت و احترام مردم بوده است.



ابوعبداللّه محمد بن احمد بن ابراهیم قرشی هاشمی اندلسی عالم، زاهد، عارف، صوفی و اصل او اندلس و اهل جزیره خضرا بود. او در سال ۵۴۴ (هجری قمری) متولد شد. وی پس از نشوونما به منظور کسب علم و معرفت به مناطق گوناگون ازجمله مغرب، مصر و شام مسافرت کرد. در این سفرها از مشایخ بزرگ، عرفا و زهاد استفاده و بهره‌های بسیار برد.


ابوعبداللّه مشایخش را تا حدود ششصد تن گفته‌اند.
[۲۸] کاشف الغطاء، علی، الكواکب الدریّه، ج۱، ص۶۹۸.
با وجود این نامی از مشایخ او در منابع نیامده است. آن‌چه پیداست درباره او غلو و زیاده‌گویی فراوان دیده می‌شود.



محمد بن احمد شمار بسیاری شاگردان تربیت کرده است که ازجمله؛ بونی،
[۲۹] کاشف الغطاء، علی، الكواکب الدریّه، ج۱، ص۶۹۸.
ابوالعباس احمد بن علی قسطلانی و محمد بن حسین بن عبدالرحمان انصاری از او استفاده کرده یا از وی روایت کرده‌اند.



اندلسی ادعا می‌کرد قیامت، مراتب خلق، مقامات انبیا و عالَم برزخ را دیده و با حضرت خضر (علیه‌السلام) نیز ملاقات کرده است.
[۳۳] کاشف الغطاء، علی، الكواکب الدریّه، ج۱، ص۶۹۸-۷۰۱.
یافعی از وی به عنوان «امام العارفین» و «دلیل السالکین» و صاحب کرامات یاد کرده است.
این‌که بزرگان اولیا و دانشمندان بر جلالت قدرش اجماع کرده‌اند.
همچنین یافعی بعضی از کرامات او را در کتاب مرآة الجنان و دو کتاب دیگرش روض الریاحین و اطراف السامعین آورده است. چنان که مناوی نیز کراماتی غیرقابل قبول برای او نقل کرده است.
[۳۵] کاشف الغطاء، علی، الكواکب الدریّه، ج۱، ص۶۹۸-۷۰۱.
ابن خلّکان نقل کرده است مردم برای تبرّک به زیارت قبر او می‌روند. بنابر گفته بعضی دیگر از منابع، بین مردم آن دیار مشهور است دعا در کنار قبر او مستجاب است.


از هاشمی کلمات و جملاتی در آداب معاملات و روش‌های اهل ریاضت باقی مانده است.
شاگردش ابوالعباس قسطلانی آن کلمات را در کتابی به نام الفصول (خطی) جمع کرده است. به گفته سُبکی اثر دیگر او قصیدة الفرجُ بعد الشدة (القصیدة المنفرجه) است. که بسیاری آن را شرح کرده‌اند. سبکی در جایی دیگر ذکر کرده در کتاب الغرة اللائحه ابن مصری دیده است این قصیده از ابوالفضل یوسف بن محمد بن یوسف توزری می‌باشد. بروکلمان و کحّاله کتاب جواهر البلاغه فی المعانی و البیان را نیز به وی نسبت داده‌اند. حال آن‌که به گفته برخی دیگر این کتاب از تألیفات او نیست.


قرشی در اواخر عمر خود به بیت‌المقدس رفت و در آن‌جا ساکن شد. درنهایت در سال ۵۹۹ (هجری قمری) در ۵۵ سالگی در همان‌جا از دنیا رفت. بروکلمان و به تبع او کحّاله، به اشتباه وفات او را در سال ۵۹۰ (هجری قمری) ذکر کرده‌اند.


۱. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۳۰۵.    
۲. سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۹، ص۱۴۱.    
۳. یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان و عبره الیقظان، ج۳، ص۳۷۶.    
۴. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۲۶.    
۵. حنبلی، قاضی مجیرالدین، الانس الجلیل بتاریخ القدس و الخلیل، ج۲، ص۱۴۵.    
۶. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۹.    
۷. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۳۴۶.    
۸. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۱، ص۴۰۰.    
۹. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۵۷.    
۱۰. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۲۶.    
۱۱. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۳۰۵.    
۱۲. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۹.    
۱۳. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۵۷.    
۱۴. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۳۰۵.    
۱۵. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۹.    
۱۶. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۱، ص۴۰۰.    
۱۷. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۳۰۵.    
۱۸. حنبلی، قاضی مجیرالدین، الانس الجلیل بتاریخ القدس و الخلیل، ج۲، ص۱۴۵.    
۱۹. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۹.    
۲۰. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۱، ص۴۰۰.    
۲۱. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۵۷.    
۲۲. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۹.    
۲۳. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۳۰۵.    
۲۴. حنبلی، قاضی مجیرالدین، الانس الجلیل بتاریخ القدس و الخلیل، ج۲، ص۱۴۵.    
۲۵. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۹.    
۲۶. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۵۷.    
۲۷. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۳۰۵.    
۲۸. کاشف الغطاء، علی، الكواکب الدریّه، ج۱، ص۶۹۸.
۲۹. کاشف الغطاء، علی، الكواکب الدریّه، ج۱، ص۶۹۸.
۳۰. یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان و عبره الیقظان، ج۳، ص۳۷۶.    
۳۱. سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۸، ص۵۶.    
۳۲. سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۹، ص۱۴۱.    
۳۳. کاشف الغطاء، علی، الكواکب الدریّه، ج۱، ص۶۹۸-۷۰۱.
۳۴. یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان و عبره الیقظان، ج۳، ص۳۷۶.    
۳۵. کاشف الغطاء، علی، الكواکب الدریّه، ج۱، ص۶۹۸-۷۰۱.
۳۶. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۳۰۵.    
۳۷. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۳۰۶.    
۳۸. حنبلی، قاضی مجیرالدین، الانس الجلیل بتاریخ القدس و الخلیل، ج۲، ص۱۴۵.    
۳۹. یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان و عبره الیقظان، ج۳، ص۳۷۶.    
۴۰. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۲۶.    
۴۱. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۹.    
۴۲. سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۸، ص۵۶.    
۴۳. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۳۴۶.    
۴۴. سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۸، ص۶۰.    
۴۵. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۲۶.    
۴۶. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۹.    
۴۷. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۳۰۵.    
۴۸. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۱، ص۴۰۰.    
۴۹. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۵۷.    
۵۰. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۳۰۵.    
۵۱. حنبلی، قاضی مجیرالدین، الانس الجلیل بتاریخ القدس و الخلیل، ج۲، ص۱۴۵.    
۵۲. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۹.    
۵۳. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۱، ص۴۰۰.    
۵۴. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۵۷.    
۵۵. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۳۰۶.    
۵۶. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۹.    
۵۷. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۲۶.    
۵۸. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۱، ص۴۰۰.    
۵۹. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۴، ص۳۴۲.
۶۰. ابن ابار، محمد بن عبدالله، التكملة لكتاب الصله، ج۱، ص۴۶۸.
۶۱. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۵۷.    
۶۲. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهره، ج۶، ص۱۸۴.    
۶۳. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۳، ص۱۲۶.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن احمد قرشی»، ج۴، ص۳۶۷.






جعبه ابزار