محمد بن احمد قرشی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد بن احمد قرشی (
۵۴۴ ـ
۵۹۹ هـ.ق) عارف، صوفی، زاهد و عالم اهل جزیره خضرا در
اندلس بود.
او در جستجوی علم به
مغرب،
مصر و
شام سفر کرد.
شمار مشایخ او را تا ۶۰۰ نفر دانسته‌اند، ولی نام مشخصی از ایم مشایخ در منابع نیامده است.
وی در میان صوفیه شهرت فراوان یافت و کرامات بسیاری به او نسبت داده‌اند.
شماری از عارفان و محدثان از جمله بونی و قسطلانی از ایشان بهره برده‌اند.
از آثار منسوب به او
الفصول (گردآوری‌شده توسط قسطلانی)،
قصیده الفرج بعد الشدة (منسوب) و
جواهر البلاغة (نسبت‌داده‌شده) است.
در اواخر عمر در
بیت‌المقدس ساکن شد و در همان‌جا در سال ۵۹۹ (هجری قمری) درگذشت.
قبر وی در بیت‌المقدس مورد زیارت و احترام مردم بوده است.
ابوعبداللّه محمد بن احمد بن ابراهیم قرشی هاشمی اندلسی عالم،
زاهد،
عارف،
صوفی و اصل او اندلس
و اهل جزیره خضرا بود.
او در سال ۵۴۴ (هجری قمری) متولد شد.
وی پس از نشوونما به منظور کسب علم و معرفت به مناطق گوناگون ازجمله مغرب، مصر و شام مسافرت کرد.
در این سفرها از مشایخ بزرگ، عرفا و زهاد استفاده و بهره‌های بسیار برد.
ابوعبداللّه مشایخش را تا حدود ششصد تن گفته‌اند.
با وجود این نامی از مشایخ او در منابع نیامده است. آن‌چه پیداست درباره او غلو و زیاده‌گویی فراوان دیده می‌شود.
محمد بن احمد شمار بسیاری شاگردان تربیت کرده است که ازجمله؛ بونی،
ابوالعباس احمد بن علی قسطلانی
و محمد بن حسین بن عبدالرحمان انصاری
از او استفاده کرده یا از وی روایت کرده‌اند.
اندلسی ادعا می‌کرد قیامت، مراتب خلق، مقامات انبیا و عالَم برزخ را دیده و با
حضرت خضر (علیه‌السلام) نیز ملاقات کرده است.
یافعی از وی به عنوان «امام العارفین» و «دلیل السالکین» و صاحب کرامات یاد کرده است.
این‌که بزرگان اولیا و دانشمندان بر جلالت قدرش اجماع کرده‌اند.
همچنین
یافعی بعضی از کرامات او را در کتاب
مرآة الجنان و دو کتاب دیگرش
روض الریاحین و
اطراف السامعین آورده است.
چنان که مناوی نیز کراماتی غیرقابل قبول برای او نقل کرده است.
ابن خلّکان نقل کرده است مردم برای تبرّک به زیارت قبر او می‌روند.
بنابر گفته بعضی دیگر از منابع، بین مردم آن دیار مشهور است دعا در کنار قبر او مستجاب است.
از
هاشمی کلمات و جملاتی در آداب معاملات و روش‌های اهل ریاضت باقی مانده است.
شاگردش ابوالعباس قسطلانی آن کلمات را در کتابی به نام
الفصول (خطی) جمع کرده است.
به گفته سُبکی اثر دیگر او
قصیدة الفرجُ بعد الشدة (القصیدة المنفرجه) است.
که بسیاری آن را شرح کرده‌اند.
سبکی در جایی دیگر ذکر کرده در کتاب
الغرة اللائحه ابن مصری دیده است این قصیده از ابوالفضل یوسف بن محمد بن یوسف توزری می‌باشد.
بروکلمان و کحّاله کتاب
جواهر البلاغه فی المعانی و البیان را نیز به وی نسبت داده‌اند.
حال آن‌که به گفته برخی دیگر این کتاب از تألیفات او نیست.
قرشی در اواخر عمر خود به بیت‌المقدس رفت و در آن‌جا ساکن شد.
درنهایت در سال ۵۹۹ (هجری قمری)
در ۵۵ سالگی در همان‌جا از دنیا رفت.
بروکلمان و به تبع او کحّاله، به اشتباه وفات او را در سال
۵۹۰ (هجری قمری) ذکر کرده‌اند.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن احمد قرشی»، ج۴، ص۳۶۷.
