• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن احمد واسطی (مقاله‌دوم)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





محمد بن احمد واسطی (۳۸۰ ـ ۴۶۲ هـ.ق) از دانشمندان حنفی و معتزلی بود.
وی از بزرگان لغت، نحو، حدیث و فقه بود.
او در سابس زاده شد و در واسط نزد بزرگان علوم فراگرفت.
شاگردان برجسته‌ای چون حمیدی و سمرقندی از او روایت کرده‌اند.
به شعر نیز علاقه‌مند بود و دیوانی از اشعار عرب و کتابی در فضائل بیت‌المقدس از خود برجای گذاشت.
ایشان در سال ۴۶۲ (هجری قمری) در واسط درگذشت.



ابوغالب محمد بن احمد بن سهل واسطی معدل ملقب به ابن بشران و ابن خاله در سابس از نواحی واسط و در سال ۳۸۰ (هجری قمری) زاده شد.
او که از پیشوایان معروف حنفی مذهب و معتزلی در اصول بود.
وی در علوم گوناگون از جمله نحو، حدیث و فقه مهارت داشت و در دانش لغت سرآمد عصر خود بود.
اشعار بسیاری را در موضوعات گوناگون سروده است.
نقل است که هزار دیوان از اشعار عرب را بر ابن اسحاق رفاعی قرائت کرده است.
وی را حافظ، متدین، اعتماد و خوش برخورد توصیف کرده‌اند.


ابوغالب برای کسب دانش به واسط رفت و نزد علی بن محمد بن عبداللّه لرحمن بن دینار، ابن جلاّب، علی بن کردان نحوی شاگردی کرد.
او همچنین از علی بن محمد عبداللّه لرحیم، ابوالقاسم علی بن طلحه و دیگران حدیث شنید.



محمد بن احمد شاگردانی داشته که از جمله آن‌ها؛ ابوعبداللّه حمیدی، هبةالله بن محمد شیرازی، ابوالقاسم سمرقندی و دیگران از او روایت کرده‌اند.



ابن بشران آثارش عبارتند از:
• دیوانی از اشعار عرب؛
• فضائل بیت‌المقدس.


واسطی در سال ۴۶۲ (هجری قمری) در واسط از دنیا رفت.



۱. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء ارشاد الاریب الی معرفه الادیب، ج۵، ص۲۳۵۰.    
۲. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۶، ص۱۲۰.    
۳. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۱، ص۷۰.    
۴. باخرزی، علی بن حسن، دمیه القصر و عصره اهل العصر، ص۳۱۷.    
۵. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۶۰.    
۶. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۶.    
۷. قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیه فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۱۱.    
۸. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۱۰۰.    
۹. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۱۳.    
۱۰. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۴۳.    
۱۱. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۱۰، ص۶۲.    
۱۲. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۲۶۱.    
۱۳. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۴.    
۱۴. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، ج۵، ص۸۵.    
۱۵. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۶۷.    
۱۶. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۴.    
۱۷. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء ارشاد الاریب الی معرفه الادیب، ج۵، ص۲۳۵۰.    
۱۸. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۱، ص۷۰.    
۱۹. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۶.    
۲۰. قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیه فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۱۱.    
۲۱. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۱۰۰.    
۲۲. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۴.    
۲۳. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۶۷.    
۲۴. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۱، ص۷۰.    
۲۵. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۶۰.    
۲۶. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۱۳.    
۲۷. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، ج۵، ص۸۵.    
۲۸. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۶.    
۲۹. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۴۳.    
۳۰. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۴.    
۳۱. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء ارشاد الاریب الی معرفه الادیب، ج۵، ص۲۳۵۰.    
۳۲. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۶، ص۱۲۰.    
۳۳. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۱، ص۷۰.    
۳۴. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۶۰.    
۳۵. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۶.    
۳۶. قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیه فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۱۱.    
۳۷. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۱۰۰.    
۳۸. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۱۳.    
۳۹. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۴۳.    
۴۰. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۱۰، ص۶۲.    
۴۱. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۲۶۱.    
۴۲. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۴.    
۴۳. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، ج۵، ص۸۵.    
۴۴. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۶۷.    
۴۵. باخرزی، علی بن حسن، دمیه القصر وعصره اهل العصر، ص۳۱۷.    
۴۶. قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیه فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۱۱.    
۴۷. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۱۰۰.    
۴۸. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، ج۵، ص۸۵.    
۴۹. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء ارشاد الاریب الی معرفه الادیب، ج۵، ص۲۳۵۳.    
۵۰. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۴۳.    
۵۱. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۶.    
۵۲. قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیه فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۱۱.    
۵۳. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء ارشاد الاریب الی معرفه الادیب، ج۵، ص۲۳۵۰.    
۵۴. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۱، ص۷۰.    
۵۵. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۶.    
۵۶. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۴۳.    
۵۷. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۴۳.    
۵۸. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۱، ص۷۰.    
۵۹. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۶.    
۶۰. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۴۳.    
۶۱. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۶، ص۱۲۰.    
۶۲. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۶، ص۱۲۰.    
۶۳. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۶، ص۱۲۰.    
۶۴. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء ارشاد الاریب الی معرفه الادیب، ج۵، ص۲۳۵۰.    
۶۵. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۱، ص۷۱.    
۶۶. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۴۴.    
۶۷. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۱، ص۷۱.    
۶۸. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۴۴.    
۶۹. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۱، ص۷۱.    
۷۰. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۴۴.    
۷۱. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۱، ص۷۱.    
۷۲. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء ارشاد الاریب الی معرفه الادیب، ج۵، ص۲۳۵۳.    
۷۳. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۴.    
۷۴. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۶۷.    
۷۵. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۴.    
۷۶. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء ارشاد الاریب الی معرفه الادیب، ج۵، ص۲۳۵۰.    
۷۷. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۱، ص۷۱.    
۷۸. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۶۰.    
۷۹. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۶.    
۸۰. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۴۳.    
۸۱. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۴.    
۸۲. ۴۶۲ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۶۷.    
۸۳. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۶۰.    
۸۴. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء ارشاد الاریب الی معرفه الادیب، ج۵، ص۲۳۵۰.    
۸۵. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۴.    
۸۶. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، ج۵، ص۸۵.    
۸۷. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۶۷.    
۸۸. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۶.    
۸۹. قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیه فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۱۱.    
۹۰. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۱۰۰.    
۹۱. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۱۳.    
۹۲. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۴۳.    
۹۳. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۱۰، ص۶۲.    
۹۴. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۲۶۱.    
۹۵. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۴.    
۹۶. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، ج۵، ص۸۵.    
۹۷. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۶۷.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن احمد واسطی»، ج۳، ص۳۷۷.






جعبه ابزار