محمد بن جعفر بلنسی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد بن جعفر بلنسی (
۵۱۳ ـ
۵۸۶ هـ.ق) نحوی، لغوی، محدث و استاد قرائت اهل اندلس بود.
او در شهرهای مختلف اندلس همچون اشبیلیه، غرناطه، جیان، مریه و مرسیه به تحصیل و تدریس پرداخت.
وی علاوه بر دانش‌اندوزی، اجازه روایت حدیث از عالمان بزرگی همچون ابن عربی و باجی دریافت کرد.
او شاگردان زیادی همچون ابوبحر صفوان بن ادریس و ابوبکر بن عتیق ازدی تربیت نمود .
وی همچنین در سال ۵۸۱ (هجری قمری) به منصب قضاوت در بلنسیه رسید و به عدالت و استقلال رأی شهرت یافت.
از جمله آثار او می‌توان به
شرح ایضاح ابوعلی فارسی،
شرح جمل الصغیره و
شرح جمل الکبیره اشاره کرد.
وی در نهایت در سال ۵۸۶ (هجری قمری) در مرسیه درگذشت.
ابوعبداللّه محمد بن جعفر بن احمد بلنسی انصاری اندلسی مقری، نحوی، لغوی، محدث و اهل بلنسیه بود و در سال ۵۱۳ (هجری قمری) در یکی از روستاهای آن‌جا به نام أسیله متولد شد.
او استاد تجوید قرآن و فردی مَبّرز در نحو و ادبیات عرب بود و از بلاغت بهره بسیار برده بود.
وی سرانجام با کوله باری از علوم و روایات به شهر خود مراجعت نمود و در آن‌جا به آموزش علم قرائات، حدیث و ادبیات عرب پرداخت.
او علاوه بر فعالیت‌های علمی در امور اجتماعی نیز دستی داشت و در سال ۵۸۱ (هجری قمری) متولی امر قضاوت در بلنسیه شد و چند سالی در این سمت باقی بود.
ابن ابار وی را دارای راه و روشی پسندیده دانسته است و می‌نویسد: «در حکم دادن عدالت را رعایت می‌کرد و در رأی و نظر فردی مستقل و بر حق اصرار می‌ورزید.»
ابوعبداللّه علم قرائات و حدیث را از ابوالحسن بن هذیل آموخت؛
پس از آن قرائت را در سال ۵۳۵ (هجری قمری) در اشبیلیه از ابوالحسن شریح بن محمد آموخت
و در آن‌جا از ابوجعفر بن ثعبان حدیث شنید؛
سپس به غرناطه، از شهرهای اندلس رفت و در آن‌جا نیز علم قرائت را نزد ابوالحسن بن ثابت
و ابوعبداللّه بن ابی سحره فرا گرفت؛
سپس به قصد دیدار ابوبکر بن مسعود خشنی،
به جیان از دیگر شهرهای اندلس سفر کرد و حدود سی ماه نزد او شاگردی نمود.
ادبیات عرب و لغت را نزد او آموخت
و در آن‌جا از ابوالاصبغ بن عباده رعینی حدیث شنید
و از ابوالقاسم بن ابرش ادبیات آموخت.
سپس در سال ۵۳۹ (هجری قمری) وارد مریه اندلس شد و در آن‌جا قاضی ابومحمد بن عطیه را ملاقات
و از او و ابوالحجاج قضاعی حدیث شنید.
ابوعبداللّه از ابوالحسن بن مغیث،
ابوبکر بن فندله،
ابومروان باجی،
ابوبکر بن مدیر،
ابوالحسن بن موهب،
ابوبکر بن عربی،
ابوعبداللّه بن معمر،
ابوعامر بن شرویه
و ابوالحکم بن غشلیان اجازه روایت گرفت.
کسان بسیاری نیز نزد او بهره علمی بردند که از آن جمله می‌توان به ابوربیع بن سالم،
ابوبحر صفوان بن ادریس،
ابوبکر بن عتیق ازدی،
ابوالحسن عبیداللّه بن عاصم داری،
ابوالقاسم طیب بن هرقال
و ابوولید بن حجاج اشاره نمود.
احمد بن یحیی ضبی صاحب بغیة الملتمس نیز می‌نویسد: «او اولین کسی بود که نزدش به آموختن پرداختم؛ درحالی که کمتر از ده سال داشتم.»
اندلسی کتاب‌هایی تالیف کرده که آثار او عبارت‌اند از:
• شرح الایضاح ابوعلی فارسی در نحو؛
• شرح جمل الصغیره زجاجی؛
• شرح جمل الکبیره.
انصاری در آخر عمر در مرسیه سکنا گزید و سرانجام در سال ۵۸۶ (هجری قمری) در آن‌جا درگذشت.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن جعفر بلنسی»، ج۴، ص۲۹۹.
