محمد بن جعفر کوفی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد بن جعفر کوفی (
۳۰۳ ـ
۴۰۲ هـ.ق) از علمای بزرگ قرن چهارم و پنجم (هجری قمری) بود.
وی در
کوفه و
بغداد از استادان بزرگی در
حدیث،
نحو و قرائت بهره برد و در قرائت عاصم و حمزه مهارت ویژهای یافت.
او محدثی ثقه، نحوی، مورخ و قاری توانا بود و آثار متعددی در این علوم نگاشت.
از جمله شاگردان یا راویان او میتوان به
شیخ مفید،
نجاشی و
ابن شاذان قمی اشاره کرد.
ابن نجار که به احتمال زیاد شیعه بوده، نزدیک به صد سال عمر کرد.
وی کتابهایی چون
الاستدراک لما أغفله الخلیل،
القراءات،
تاریخ الکوفه و
روضة الأخبار از او بهجا مانده است.
ایشان در سال ۴۰۲ (هجری قمری) درگذشت.
ابوالحسن محمد بن جعفر بن محمد تمیمی کوفی مشهور به
ابن نجار ولادت او را با اختلاف در سال ۳۰۳ (هجری قمری)
و
۳۱۱ (هجری قمری)
و در کوفه میدانند.
او محدثی ثقه، عالمی نحوی و مورخ و قاری نیکو بود و در هر یک از این زمینهها آثاری را نوشت.
وی در حدیث، نحو و قرائت تبحر داشت.
ایشان به ویژه
قرائت عاصم و
حمزه را نزد مشایخ این علم فرا گرفته بود.
ابوالحسن از مشایخ کوفه و بغداد بهره برد و از میان استادان او باید از
ابوبکر بن درید أزدی،
نفطویه،
محمد بن یحیی صولی،
محمد بن حسین اشنانی،
محمد بن قاسم محاربی و
ابن عقده نام برد.
وی قرائت عاصم
و حمزه
را نزد مشایخ این علم فرا گرفته بود. استادان قرائت او
حسن بن داود نقار،
محمد بن یونس نحوی و پدرش بودند.
محمد بن جعفر شاگردان و راویانی داشت که از آن میان میتوان به افرادی همچون؛
حسن بن محمد بغدادی و
ابوعلی عطار اشاره نمود که قرائت را از او آموختند.
از میان دانشمندان شیعه بزرگانی چون شیخ مفید، ابن شاذان قمی، ابوعبداللّه علوی و احمد بن علی نجاشی از شاگردان یا راویان او بودهاند.
درباره مذهب
ابن نجار میتوان گفت نجاشی از او با عناوین محمد بن جعفر ادیب یا مؤدب و ابوالحسن تمیمی نحوی یاد کرده است.
همین نکته شیعه بودن او را تقویت میکند.
تمیمی کتابهایی تألیف کرده که عبارتند از:
• الاستدراک لما اغفله الخلیل؛
• القرائات؛
• مختصر فی النحو؛
• الملح و النوادر؛
• التُّحف و الطُّرف؛
• الملح والمسار؛
• روضة الاخبار و نزهة الابصار؛
• تاریخ الکوفه.
آقا بزرگ تهرانی ضمن یادکرد از کتاب دیگر او با عنوان
الدرة الثمینة فی تاریخ المدینه،
به این نکته توجه میدهد که مؤلف آن غیر از ابن نجار عامی مذهب است
و در همانجا تاریخ مرگ او را در سال
۴۲۰ (هجری قمری) آورده که گویا با ۴۰۲ (هجری قمری) اشتباه شده است.
کوفی در
جمادی الاول سال ۴۰۲ (هجری قمری)
در حالی که حدود صد سال عمر داشت در کوفه از دنیا رفت.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن جعفر کوفی»، ج۳، ص۳۶۵.