• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن حسن معموری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





محمد بن حسن معموری۴۸۵ هـ.ق) یکی از فلاسفه، ریاضیدانان و ادیبان برجسته بود که در علومی چون نحو و ریاضیات مهارت خاصی داشت.
او همکار عمر خیام در رصد ملک شاهی بود.
آثاری مهم چون التصریف، النحو، المخروطات و الهندسه و الحلیل و الاثقال از او به جا مانده است.
پس از انتقال وزارت به تاج‌الملک، به اصفهان رفت.
در جریان حوادث مربوط به اسماعیلیه، به اشتباه متهم و در سال ۴۸۵ (هجری قمری) به قتل رسید.



محمد بن حسن معموری بیهقی تبار او از بیهق (از نواحی نیشابور) بود و خود او در آن‌جا متولد شد.
وی از فلاسفه و ریاضیدانان معروف،
[۷] بیهقی، علی بن زید، تاریخ حكماء الاسلام، ص۱۸۲.
فردی ادیب و آگاه به علم نحو بود.
او هم‌ردیف بنوموسی (احمد، محمد، حسن فرزندان موسی بن شاکر) در علم ریاضیات
[۱۳] بیهقی، علی بن زید، تاریخ حكماء الاسلام، ص۱۸۲.
و در علوم حکمت بی‌نظیر بود.
وی هم‌دست عمر خیام در رصد ملک شاهی بود.
[۱۵] همایی، جلال‌الدین، غزالی‌نامه، ص۳۴۰.



محمد بن حسن پس از این‌که نظام‌الملک (وزیر ملک‌شاه) به قتل رسید و وزارت به تاج‌الملک منتقل شد.
برای خدمت‌گزاری نزد تاج الملک به اصفهان رفت و تا زمان سلطان محمد فرزند ملک‌شاه در آن‌جا بود.



بیهقی آثاری تألیف کرده که عبارت‌اند از:
• التصریف؛
• النحو؛
• المخروطات و الهندسه؛
• شعر؛
• الحلیل و الاثقال.



معموری وقتی واقعه سوزاندن اسماعیلیه و اصحاب قلاع به وجود آمد و سلطان محمد نیز به این کار روی آورد. او در زایجه طالع خود نگریست و آن را نحس دید.
لذا از خانه سلطان خارج شد و در خانه یکی از دوستانش پنهان شد.
هنگامی که مردم برای تماشای سوزاندن یکی از اصحاب قلاع به بام‌ها رفته بودند، شخصی او را دیده و به خیال این‌که از اصحاب قلاع است، او را معرفی کرده است.
ناشناخته وی را در سال ۴۸۵ (هجری قمری) به قتل رساندند.
(دیگر منابع:
[۴۳] شربل، موریس، موسوعة علماء الریاضیات، ص۲۸۷.
[۴۴] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۴۵، ص۷۶۰.
)



۱. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۵.    
۲. بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۳.    
۳. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    
۴. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۵. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۶. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۷. بیهقی، علی بن زید، تاریخ حكماء الاسلام، ص۱۸۲.
۸. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۵.    
۹. بیهقی، ابو الحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۳.    
۱۰. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    
۱۱. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۱۲. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۱۳. بیهقی، علی بن زید، تاریخ حكماء الاسلام، ص۱۸۲.
۱۴. بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۳.    
۱۵. همایی، جلال‌الدین، غزالی‌نامه، ص۳۴۰.
۱۶. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۵.    
۱۷. بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۴.    
۱۸. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۱۹. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۶.    
۲۰. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    
۲۱. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۲۲. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۶.    
۲۳. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    
۲۴. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۲۵. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۶.    
۲۶. عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    
۲۷. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۲۸. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۲۹. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۶.    
۳۰. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    
۳۱. بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۴.    
۳۲. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۵.    
۳۳. بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۴.    
۳۴. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۳۵. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۶.    
۳۶. بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب،ص۴۲۴.    
۳۷. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۳۸. بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۵.    
۳۹. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۵.    
۴۰. بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۴.    
۴۱. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    
۴۲. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۴۳. شربل، موریس، موسوعة علماء الریاضیات، ص۲۸۷.
۴۴. دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۴۵، ص۷۶۰.
۴۵. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۴۶. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۴۷. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۵۴.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن حسن معموری»، ج۳، ص۳۷۱.






جعبه ابزار