• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن حسن معموری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: محمد بن حسن معموری


محمد بن حسن معموری (م ۴۸۵ هـ.ق) یکی از فلاسفه، ریاضیدانان و ادیبان برجسته بود که در علومی چون نحو و ریاضیات مهارت خاصی داشت.
او همکار عمر خیام در رصد ملک شاهی بود.
آثاری مهم چون التصریف، النحو، المخروطات و الهندسه و الحلیل و الاثقال از او به جا مانده است.
پس از انتقال وزارت به تاج‌الملک، به اصفهان رفت.
در جریان حوادث مربوط به اسماعیلیه، به اشتباه متهم و در سال ۴۸۵ (هجری قمری) به قتل رسید.


محمد بن حسن معموری بیهقی
[۱] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۵.    
[۲] بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۳.    
[۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    
[۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
[۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
تبار او از بیهق (از نواحی نیشابور) بود و خود او در آن‌جا متولد شد.
[۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    

وی از فلاسفه و ریاضیدانان معروف،
[۷] بیهقی، علی بن زید، تاریخ حكماء الاسلام، ص۱۸۲.
فردی ادیب و آگاه به علم نحو بود.
[۸] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۵.    
[۹] بیهقی، ابو الحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۳.    
[۱۰] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    
[۱۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
[۱۲] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    

او هم‌ردیف بنوموسی (احمد، محمد، حسن فرزندان موسی بن شاکر) در علم ریاضیات
[۱۳] بیهقی، علی بن زید، تاریخ حكماء الاسلام، ص۱۸۲.
و در علوم حکمت بی‌نظیر بود.
[۱۴] بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۳.    

وی هم‌دست عمر خیام در رصد ملک شاهی بود.
[۱۵] همایی، جلال‌الدین، غزالی‌نامه، ص۳۴۰.


محمد بن حسن پس از این‌که نظام‌الملک (وزیر ملک‌شاه) به قتل رسید و وزارت به تاج‌الملک منتقل شد.
برای خدمت‌گزاری نزد تاج الملک به اصفهان رفت و تا زمان سلطان محمد فرزند ملک‌شاه در آن‌جا بود.
[۱۶] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۵.    
[۱۷] بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۴.    
[۱۸] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    



بیهقی آثاری تألیف کرده که عبارت‌اند از:
• التصریف؛
[۱۹] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۶.    
[۲۰] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    
[۲۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    

• النحو؛
[۲۲] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۶.    
[۲۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    
[۲۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    

• المخروطات و الهندسه؛
[۲۵] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۶.    
[۲۶] عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    
[۲۷] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
[۲۸] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    

• شعر؛
[۲۹] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۶.    

• الحلیل و الاثقال.
[۳۰] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    



معموری وقتی واقعه سوزاندن اسماعیلیه و اصحاب قلاع به وجود آمد و سلطان محمد نیز به این کار روی آورد.
[۳۱] بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۴.    
او در زایجه طالع خود نگریست و آن را نحس دید.
[۳۲] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۵.    
[۳۳] بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۴.    
[۳۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    

لذا از خانه سلطان خارج شد و در خانه یکی از دوستانش پنهان شد.
[۳۵] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۶.    
[۳۶] بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب،ص۴۲۴.    
[۳۷] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    

هنگامی که مردم برای تماشای سوزاندن یکی از اصحاب قلاع به بام‌ها رفته بودند، شخصی او را دیده و به خیال این‌که از اصحاب قلاع است، او را معرفی کرده است.
ناشناخته وی را در سال ۴۸۵ (هجری قمری) به قتل رساندند.
[۳۸] بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۵.    
[۳۹] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۵.    
[۴۰] بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۴.    
[۴۱] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    
[۴۲] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    

(دیگر منابع:
[۴۳] شربل، موریس، موسوعة علماء الریاضیات، ص۲۸۷.
[۴۴] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۴۵، ص۷۶۰.
[۴۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
[۴۶] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
[۴۷] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۵۴.    
)


۱. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۵.    
۲. ↑ بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۳.    
۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    
۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۷. ↑ بیهقی، علی بن زید، تاریخ حكماء الاسلام، ص۱۸۲.
۸. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۵.    
۹. ↑ بیهقی، ابو الحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۳.    
۱۰. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    
۱۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۱۲. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۱۳. ↑ بیهقی، علی بن زید، تاریخ حكماء الاسلام، ص۱۸۲.
۱۴. ↑ بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۳.    
۱۵. ↑ همایی، جلال‌الدین، غزالی‌نامه، ص۳۴۰.
۱۶. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۵.    
۱۷. ↑ بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۴.    
۱۸. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۱۹. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۶.    
۲۰. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    
۲۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۲۲. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۶.    
۲۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    
۲۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۲۵. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۶.    
۲۶. ↑ عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    
۲۷. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۲۸. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۲۹. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۶.    
۳۰. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    
۳۱. ↑ بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۴.    
۳۲. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۵.    
۳۳. ↑ بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۴.    
۳۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۳۵. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۶.    
۳۶. ↑ بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب،ص۴۲۴.    
۳۷. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۳۸. ↑ بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۵.    
۳۹. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۵.    
۴۰. ↑ بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق تعریب، ص۴۲۴.    
۴۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۲.    
۴۲. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۴۳. ↑ شربل، موریس، موسوعة علماء الریاضیات، ص۲۸۷.
۴۴. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۴۵، ص۷۶۰.
۴۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۴۶. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۴۷. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۵۴.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن حسن معموری»، ج۳، ص۳۷۱.


رده‌های این صفحه : ادیبان قرن 5 (قمری) | درگذشتگان سال 485 (قمری) | ریاضیدانان قرن 5 (قمری) | شخصیت‌های قرن 5 (قمری) | فیلسوفان قرن 5 (قمری) | مؤلفان قرن 5 (قمری) | نحویان قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار