• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن حسین عمیدالدوله

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: محمد بن حسین عمیدالدوله


محمد بن حسین عمیدالدوله (حدود ۳۸۵ ـ ۴۳۹ هـ.ق) از وزیران برجسته جلال‌الدوله بویهی بود.
وی علاوه بر وزارت، دیوان محاسبات را نیز بر عهده داشت.
صفدی او را فردی فاضل، سیاستمدار و آگاه به امور مملکت‌داری توصیف کرده است.
او در شعر نیز دستی داشت و از ابوالحسین بن بشران مطالبی نقل کرده است.
و آثاری چون اخبار الشعراء المحدثین، طبقات الامم فی التاریخ و النتف و الظرف فی الادب از خود بر جای گذاشت.
ایشان در سال ۴۳۹ (هجری قمری) درگذشت.


ابوسعد محمد بن حسین بن علی بن عبداللّه لرحیم بغدادی
[۱] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۵۶.    
[۲] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۹۲۵.    
[۳] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۹۹.    
[۴] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۴۲.    
مشهور به عمیدالدوله و عمیدالملک ابوسعد ملقب به عمیدالدوله، عمیدالملک و شرف‌الدین از وزیران برجسته ابوطاهر بن بهاءالدوله جلال‌الدوله بویهی (۳۸۳ ـ ۴۳۵ هـ.ق) بود.
[۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۹۹.    

پدرش ابوالقاسم و برادرانش کمال‌الملک، زعیم‌الملک و شرف‌الامه نیز از وزیران حکومت آل بویه بودند، ولی آوازه و شهرت ابوسعد از آنان بیشتر بود.
[۶] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۸.    
[۷] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۵۶.    
[۸] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۹۹.    

گرچه تاریخ ولادت ابوسعد به درستی روشن نیست، نوشته‌اند وی هنگام مرگ ۵۶ سال داشت.
[۹] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۵، ص۳۱۱.    
[۱۰] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۹۹.    
[۱۱] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۵۶.    

از این رو و با توجه به تاریخ وفات، وی باید حدود ۳۸۵ (هجری قمری) زاده شده باشد.

عمیدالدوله علاوه بر آن‌که مدت شش سال بر مسند وزارت تکیه زده بود، دیوان محاسبات را نیز برعهده داشت.
[۱۲] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۷۷.    

صفدی او را فردی فاضل، سیاستمدار و آگاه به امور وزرات و مملکت داری دانسته و می‌نویسد: عمیدالدوله در مدت زمانی که در پست وزارت خدمت می‌کرد با مشکلات و ناهمواری‌های بسیاری روبه رو بود.
چه جلال‌الدوله در طول زمامداری خود بر بغداد همواره دچار فتنه و آشوب ترکان و دفع مخالفان خود بود. از این‌رو عمیدالدوله نیز که خود از ارکان حکومت بود، به سختی به اداره امور می‌پرداخت و گویا سرانجام بر جان خود ترسید و مخفیانه از بغداد گریخت و به جزیره ابن عمر پناه برد.
[۱۳] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۸.    
[۱۴] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۴۲.    
[۱۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۹۹.    



ابوسعد در شعر هم دستی داشت و از ابوالحسین بن بشران مطالبی را شنیده و نقل کرده است.
[۱۶] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۷۷.    
[۱۷] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۹۹.    

و آثاری چند از خود باقی گذاشت که از این قرارند:
• اخبار الشعراء المحدثین؛
[۱۸] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۹۹.    
[۱۹] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۴۲.    

• طبقات الامم فی التاریخ؛
[۲۰] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۴۲.    

• النتف و الظرف فی الادب.
[۲۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۶.    
[۲۲] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۴۲.    
[۲۳] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۹۲۵.    


برخی وفات او را در ۳۸۸ (هجری قمری) نوشته‌اند که اشتباه است؛
[۲۴] سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ۳، ص۲۰۱.
[۲۵] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۴۲.    
ولی مشهور آن است که وی در نهایت در ۴۳۹ (هجری قمری) در جزیره ابن عمر از دنیا رفت.
[۲۶] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۵، ص۳۱۱.    
[۲۷] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۵۶.    

(دیگر منابع:
[۲۸] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۵۶.    
[۲۹] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۹۲۵.    
[۳۰] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۱، ص۲۷۸.
[۳۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۹۹.    
[۳۲] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۴۲.    
)


۱. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۵۶.    
۲. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۹۲۵.    
۳. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۹۹.    
۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۴۲.    
۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۹۹.    
۶. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۸.    
۷. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۵۶.    
۸. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۹۹.    
۹. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۵، ص۳۱۱.    
۱۰. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۹۹.    
۱۱. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۵۶.    
۱۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۷۷.    
۱۳. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۸.    
۱۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۴۲.    
۱۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۹۹.    
۱۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۷۷.    
۱۷. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۹۹.    
۱۸. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۹۹.    
۱۹. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۴۲.    
۲۰. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۴۲.    
۲۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۶.    
۲۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۴۲.    
۲۳. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۹۲۵.    
۲۴. ↑ سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ۳، ص۲۰۱.
۲۵. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۴۲.    
۲۶. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۵، ص۳۱۱.    
۲۷. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۵۶.    
۲۸. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۵۶.    
۲۹. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۹۲۵.    
۳۰. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۱، ص۲۷۸.
۳۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۹۹.    
۳۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۴۲.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن حسین عمیدالدوله»، ج۳، ص۳۵۰.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 439 (قمری) | زادگان سال 385 (قمری) | شخصیت‌های قرن 5 (قمری) | مؤلفان قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار