• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن حمد بروجردی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: محمد بن حمد بروجردی


محمد بن حمد بروجردی (۳۸۰ ـ ۴۵۵ هـ.ق) از ادیبان و فضلای بروجرد، متخصص در نحو، لغت و شعر بود.
وی در بغداد نزد ابوالعلاء معرّی ادبیات و لغت آموخت و در ری به تعلیم و تربیت مشغول شد.
ابوعامر جرجانی اشعار او را روایت کرده است.
از آثار او الفتح علی ابی الفتح و التجنّی علی ابن جنّی است.
تاریخ دقیق وفاتش مشخص نیست، اما تا سال ۴۵۵ (هجری قمری) زنده بوده است.


ابوعلی محمد بن حَمَد بن محمد بن عبداللّه بروجردی مشهور به ابن فُوَرّجَه
[۱] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۳۶۹.    
[۲] باخرزی، علی بن حسن، دمیه القصر، ج۱، ص۴۱۵.    
[۳] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۹۶.    
[۴] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۲۴.    
[۵] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱.    
[۶] ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، ج۳، ص۳۴۴.    
[۷] فیروز آبادی، مجدالدین، البلغه فی تراجم ائمة النحو واللغه، ص۱۲۷.    
[۸] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۳.    
[۹] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۲۳۳.    
نام وی در بیشتر منابع، محمد بن حَمَد و در بعضی حَمَد بن محمد آمده است.
[۱۰] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۳۶۹.    
[۱۱] فیروز آبادی، مجدالدین، البلغه فی تراجم ائمة النحو واللغه، ص۱۲۷.    
[۱۲] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۱۴۱.    

ثعالبی تذکره‌نویس معاصر ابن فورجّه وی را بروجردی، اهل اصفهان
[۱۳] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۹۷.    
[۱۴] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۱۴۱.    
و مقیم ری دانسته
[۱۵] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۹۷.    
[۱۶] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۱۴۱.    
که شاعر و نویسنده‌ای برجسته بوده است.
[۱۷] ثعالبی نیشابوری، عبدالملک، تتمة یتیمة الدهر، ص۱۴۳.

وی در سال ۳۳۰
[۱۸] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۲۴.    
[۱۹] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۹۷.    
یا ۳۸۰ (هجری قمری)
[۲۰] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱.    
در نهاوند متولد شد.
[۲۱] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱.    
[۲۲] ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، ج۳، ص۳۴۵.    
[۲۳] فیروز آبادی، مجدالدین، البلغه فی تراجم ائمة النحو واللغه، ص۱۲۷.    
[۲۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۳.    
[۲۵] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۰.    


ابوعلی در جوانی به بغداد رفت تا از مجالس درس علمای آن روزگار بهره گیرد.
[۲۶] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۴، ص۴۱۵.
در آن‌جا ادبیات و لغت را از عالم و ادیب مشهور عصر خویش ابوالعلاء معرّی فرا گرفت.
[۲۷] فیروز آبادی، مجدالدین، البلغه فی تراجم ائمة النحو واللغه، ص۱۲۸.    
[۲۸] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۳۶۹.    


ابن فورّجه از ادیبان و فضلای بروجرد، متخصص در علم نحو، لغت و شعر بود.
[۲۹] فیروز آبادی، مجدالدین، البلغه فی تراجم ائمة النحو واللغه، ص۱۲۸.    
[۳۰] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۹۷.    
[۳۱] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۳۶۹.    
[۳۲] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۱۴۱.    
[۳۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۰.    
در ری به تعلیم و تربیت مشغول بود.
[۳۴] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۳۷۰.    
[۳۵] باخرزی، علی بن حسن، دمیه القصر، ج۱، ص۴۱۶.    
[۳۶] فیروز آبادی، مجدالدین، البلغه فی تراجم ائمة النحو واللغه، ص۱۲۷.    

وی دارای اشعاری است که ابوعامر جرجانی آن‌ها را روایت کرده است.
[۳۷] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۳۶۹.    
[۳۸] باخرزی، علی بن حسن، دمیه القصر، ج۱، ص۴۱۵.    


بروجردی دو کتاب تألیف کرده که عبارتند از:
• الفتح علی ابی الفتح؛
[۳۹] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۳۶۹.    
[۴۰] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۹۶.    
[۴۱] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۲۴.    
[۴۲] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱.    
[۴۳] ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، ج۳، ص۳۴۵.    
[۴۴] فیروز آبادی، مجدالدین، البلغه فی تراجم ائمة النحو واللغه، ص۱۲۸.    
[۴۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۳.    
[۴۶] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۲۳۳.    

• التجنّی علی ابن جنّی.
[۴۷] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۳۶۹.    
[۴۸] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۹۶.    
[۴۹] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۲۴.    
[۵۰] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱.    
[۵۱] ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، ج۳، ص۳۴۵.    
[۵۲] فیروز آبادی، مجدالدین، البلغه فی تراجم ائمة النحو واللغه، ص۱۲۸.    
[۵۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۳.    
[۵۴] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۰.    

این‌ها از آثار وی است که رد شرح ابن جنّی بر دیوان اشعار متنبی نوشته است.
[۵۵] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۲۴.    
[۵۶] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۳۶۹.    
[۵۷] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۹۶.    
[۵۸] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱.    
[۵۹] ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، ج۳، ص۳۴۵.    
[۶۰] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۰.    


محمد تاریخ دقیق درگذشتش مشخص نیست. ولی تا سال ۴۵۵ (هجری قمری) زنده بوده است.
[۶۱] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۲۴.    
[۶۲] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۳۷۰.    
[۶۳] فیروز آبادی، مجدالدین، البلغه فی تراجم ائمة النحو واللغه، ص۱۲۸.    

در تاریخ حیات وی نیز اختلاف است.
[۶۴] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۹۷.    
[۶۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۳.    
[۶۶] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۲۳۳.    

(دیگر منابع:
[۶۷] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۱۴۱.    
[۶۸] سزکین، فواد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۴، ص۳۲.
[۶۹] تفضلی، آذر؛ فضایلی جوان، مهین؛ فرهنگ بزرگان اسلام و ایران، ص۵۰۲.
[۷۰] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۸۰۹.    
[۷۱] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۳، ص۲۷۳.    
[۷۲] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۰.    
)
۱. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۳۶۹.    
۲. ↑ باخرزی، علی بن حسن، دمیه القصر، ج۱، ص۴۱۵.    
۳. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۹۶.    
۴. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۲۴.    
۵. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱.    
۶. ↑ ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، ج۳، ص۳۴۴.    
۷. ↑ فیروز آبادی، مجدالدین، البلغه فی تراجم ائمة النحو واللغه، ص۱۲۷.    
۸. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۳.    
۹. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۲۳۳.    
۱۰. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۳۶۹.    
۱۱. ↑ فیروز آبادی، مجدالدین، البلغه فی تراجم ائمة النحو واللغه، ص۱۲۷.    
۱۲. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۱۴۱.    
۱۳. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۹۷.    
۱۴. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۱۴۱.    
۱۵. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۹۷.    
۱۶. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۱۴۱.    
۱۷. ↑ ثعالبی نیشابوری، عبدالملک، تتمة یتیمة الدهر، ص۱۴۳.
۱۸. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۲۴.    
۱۹. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۹۷.    
۲۰. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱.    
۲۱. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱.    
۲۲. ↑ ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، ج۳، ص۳۴۵.    
۲۳. ↑ فیروز آبادی، مجدالدین، البلغه فی تراجم ائمة النحو واللغه، ص۱۲۷.    
۲۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۳.    
۲۵. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۰.    
۲۶. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۴، ص۴۱۵.
۲۷. ↑ فیروز آبادی، مجدالدین، البلغه فی تراجم ائمة النحو واللغه، ص۱۲۸.    
۲۸. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۳۶۹.    
۲۹. ↑ فیروز آبادی، مجدالدین، البلغه فی تراجم ائمة النحو واللغه، ص۱۲۸.    
۳۰. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۹۷.    
۳۱. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۳۶۹.    
۳۲. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۱۴۱.    
۳۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۰.    
۳۴. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۳۷۰.    
۳۵. ↑ باخرزی، علی بن حسن، دمیه القصر، ج۱، ص۴۱۶.    
۳۶. ↑ فیروز آبادی، مجدالدین، البلغه فی تراجم ائمة النحو واللغه، ص۱۲۷.    
۳۷. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۳۶۹.    
۳۸. ↑ باخرزی، علی بن حسن، دمیه القصر، ج۱، ص۴۱۵.    
۳۹. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۳۶۹.    
۴۰. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۹۶.    
۴۱. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۲۴.    
۴۲. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱.    
۴۳. ↑ ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، ج۳، ص۳۴۵.    
۴۴. ↑ فیروز آبادی، مجدالدین، البلغه فی تراجم ائمة النحو واللغه، ص۱۲۸.    
۴۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۳.    
۴۶. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۲۳۳.    
۴۷. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۳۶۹.    
۴۸. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۹۶.    
۴۹. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۲۴.    
۵۰. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱.    
۵۱. ↑ ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، ج۳، ص۳۴۵.    
۵۲. ↑ فیروز آبادی، مجدالدین، البلغه فی تراجم ائمة النحو واللغه، ص۱۲۸.    
۵۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۳.    
۵۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۰.    
۵۵. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۲۴.    
۵۶. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۳۶۹.    
۵۷. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۹۶.    
۵۸. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱.    
۵۹. ↑ ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، ج۳، ص۳۴۵.    
۶۰. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۰.    
۶۱. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۲۴.    
۶۲. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۱، ص۳۷۰.    
۶۳. ↑ فیروز آبادی، مجدالدین، البلغه فی تراجم ائمة النحو واللغه، ص۱۲۸.    
۶۴. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۹۷.    
۶۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۳.    
۶۶. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۲۳۳.    
۶۷. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۱۴۱.    
۶۸. ↑ سزکین، فواد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۴، ص۳۲.
۶۹. ↑ تفضلی، آذر؛ فضایلی جوان، مهین؛ فرهنگ بزرگان اسلام و ایران، ص۵۰۲.
۷۰. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۸۰۹.    
۷۱. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۳، ص۲۷۳.    
۷۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۰.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن حمد بروجردی»، ج۳، ص۲۹۲.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 455 (قمری) | زادگان سال 330 (قمری) | زادگان سال 380 (قمری) | شاعران قرن 5 (قمری) | شخصیت‌های قرن 5 (قمری) | علمای قرن 5 (قمری) | لغویون قرن 5 (قمری) | مؤلفان قرن 5 (قمری) | نحویان قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار