محمد بن عبدالرحمان اشبیلی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد بن عبدالرحمان اشبیلی (م
۵۴۳ هـ.ق) محدث، قاری و فقیه اندلسی اهل
اشبیلیه بود.
وی در سفری به مشرق برای
حج، از استادانی در
مکه و
اسکندریه چون رزین بن معاویه، محمد بن منصور حضرمی و دیگران بهره برد.
او با قراء بزرگی مانند ابوعلی حسن بن خلف و ابن فحام ملاقات کرد.
در این سفر قصد دیدار ابومعشر طبری را داشت که پیش از رسیدن او درگذشت.
ایشان تنها از کسانی حدیث نقل می‌کرد که آنان را ملاقات کرده بود و در صداقت و عدالت شهرت داشت.
امامت جماعت محل سکونتش به او واگذار شد و خانواده‌اش نیز در نقل حدیث شناخته شدند.
از آثار وی می‌توان به؛
ارجوزة فی القراءات السبع،
ارجوزة فی مخارج الحروف،
الفریدة الحمصیه فی شرح القصیده الحصریه و
شرح قصیده شقراطیسی اشاره نمود.
وی در
صفر سال ۵۴۳ (هجری قمری) درگذشت، گرچه برخی منابع سال وفات را حدود
۵۴۰ (هجری قمری) دانسته‌اند.
ابوالحسن محمد بن عبدالرحمان بن محمد عبدری اشبیلی معروف به
ابن عظیمه همان‌گونه که از لقبش بر می‌آید، از اشبیلیه بود.
او که به قصد حج رهسپار مشرق شده بود، در مکه و اسکندریه از استادانی بهره برد.
گفته شده در این سفر که با همراهی ابوعلی منصور بن خیر احدب انجام می‌شد،
قصد ملاقات ابومعشر طبری را داشته است؛
اما وی پیش از رسیدن آن‌ها، در
مصر درگذشت.
وی در صدق و عدالت جایگاه والایی یافت
و امامت جماعت منطقه سکونتش به او سپرده شد.
او و پس از آن خاندانش در نقل حدیث به شهرت رسیدند.
ابوالحسن از استادانی چون رزین بن معاویه
و
ابوعبداللّه محمد بن منصور حضرمی و ابوالحسن بن مشرف انماطی بهره برد.
او با استادان قرائات چون ابوعلی حسن بن خلف بن بلیمه
و ابوالقاسم عبدالرحمان بن ابوبکر بن فحام
ملاقات کرد.
وی تنها از کسانی روایت می‌کرد که آن‌ها را ملاقات کرده بود.
از دیگر استادان ایشان می‌توان از عبداللّه سرقسطی نام برد که قرائات را از او اخذ نمود.
ابن عبدالرحمان از کسانی چون ابوعبداللّه خولانی،
ابوعبداللّه بن فرج،
ابوبکر بن خازم بن محمد،
ابوعلی غسانی،
ابوداود مقری،
ابوجعفر بن عبدالحق،
ابوالولید بن طریف
و ابوعبداللّه مازری روایت کرده است.
محمد بن عبدالرحمان شاگردان و راویانی داشته که از جمله کسانی که از او حدیث نقل کرده‌اند، ابوالحسن بن ضحاک فزاری
و ابوبکر بن خیر هستند.
ابوبکر کتاب
شهاب الاخبار قضاعی را نزد او خواند
و در سال
۵۳۶ (هجری قمری) اجازه نقل روایات و تألیفاتش را گرفت.
ابن عظیمه آثاری از خود به جای گذاشته که این آثار عبارتند از:
• ارجوزة فی القراءات السبع؛
• ارجوزة فی مخارج الحروف؛
• الفریدة الحمصیه فی شرح القصیده الحصریه؛
• شرح قصیده شقراطیسی.
اشبیلی در ماه صفر
سال ۵۴۳ (هجری قمری) درگذشت.
اگرچه برخی سال وفات او را ۵۴۰ (هجری قمری) یا حدود آن می‌دانند.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن عبدالرحمان اشبیلی»، ج۴، ص۲۸۳.
