محمد بن عبیدالله حسینی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد بن عبیدالله حسینی (زنده در
۴۸۵ ه) نویسنده کتاب
بیان الادیان است که درباره فرقه‌های اسلامی نوشته و نسخه‌های مختلفی از آن تصحیح و چاپ شده‌اند.
نسب او در منابع رجالی ذکر نشده، اما مقدمه کتاب و نظر
آقابزرگ تهرانی او را از نسل
امام سجاد (علیه‌السلام) می‌داند.
در این نسب‌نامه، اختلافاتی در نام پدر او وجود دارد که به دلیل شباهت اسامی و منابع مختلف به وجود آمده است، اما نظر آقابزرگ تهرانی معتبرتر دانسته می‌شود.
ابوالمعالی محمد بن عبیداللّه بن علی حسینی علوی در منابع رجالی و حدیثی هیچ نام و نشانی از او نیست، ولی نسب او در مقدمه چنین است: محمدبن عبیداللّه بن علی بن حسن بن حسین بن جعفر بن عبیداللّه بن حسین بن
علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام).
اما
آقابزرگ تهرانی یک بار او را
محمد بن عبداللّه بن علی و در جای دیگر
محمد بن نعمه ابن عبیداللّه بن علی ذکر می‌کند و نسب او را به امام سجاد (علیه‌السلام) می‌رساند، به این ترتیب: جعفر بن عبیداللّه بن حسین اصغر بن امام سجاد (علیه‌السلام) در این‌که آقابزرگ بار اول در نام پدرش دچار سهو قلم شده طبیعی است عبداللّه با عبیداللّه خیلی شبیه است و چون بار دوم چون به نقل از کتاب حدیقة الشیعه ذکر می‌کند، ممکن است حدیقة الشیعه اشتباه کرده باشد، اما در نسب ابوالمعالی قول آقابزرگ صحیح‌تر است؛ زیرا پسری به نام عبیداللّه برای
امام حسین (علیه‌السلام) ثبت نشده و اگر هم داشته به سن بلوغ و جوانی نرسیده تا فرزندی به جا بگذارد؛ پس باید وی را از نسل امام سجاد (علیه‌السلام) دانست.
علوی نویسنده کتاب
بیان الادیان است که آن را در سال ۴۸۵ هجری قمری درباره فرقه‌های اسلامی نوشته است و با تصحیح عباس اقبال در سال ۱۳۱۲ش و بار دیگر همان تصحیح به کوشش محمد دبیر سیاقی در سال ۱۳۷۶ به چاپ رسیده است. یک چاپ دیگر آن نیز با تصحیح
هاشم رضی در سال ۱۳۴۲ش در تهران انجام یافته است.
ابوالمعالی تا ۴۵۸ هجری قمری زنده بود.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن عبیدالله حسینی»، ج۳، ص۳۱۶.
