• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن علی جبلی (مقاله‌دوم)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: محمد بن علی جبلی (مقاله‌دوم)


محمد بن علی جبلی (م ۴۳۹ هـ.ق) شاعر و محدث شیعه اهل بغداد، که برای تحصیل حدیث به شام سفر کرد.
او از علمایی مانند ابوالحسین أخی تبوک و عبدالله لوهاب بن حسن کلابی حدیث آموخت.
ایشان در معره النعمان ابوالعلاء معری را مدح کرد و در پاسخ قصیده‌ای از معری دریافت نمود.
او دیوان شعری داشت و در علم لغت و نحو نیز مهارت داشت.
ایشان پس از بازگشت به بغداد بینایی خود را از دست داد و در ۲۹ ذیقعده ۴۳۹ (هجری قمری) درگذشت.


ابوالخطاب محمد بن علی بن محمد بن ابراهیم جَبُّلی
[۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۷۸.    
[۲] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۵، ص۳۱۲.    
[۳] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۱۰۴.    
[۴] صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۹۲.    
[۵] ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۶۵۷.    
[۶] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۰۳.    
[۷] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۵.    
شاعری
[۸] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۷۸.    
[۹] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۱۰۴.    
[۱۰] صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۹۲.    
[۱۱] ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۶۵۷.    
[۱۲] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۰۳.    
[۱۳] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۵.    
[۱۴] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۳، ص۱۹۵.    
از اهل بغداد بود که برای فراگیری علم حدیث به شام مسافرت کرد.
[۱۵] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۵، ص۳۱۲.    
[۱۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۵.    
[۱۷] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۶۶.    
[۱۸] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۴، ص۳۸۰.    
[۱۹] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۳۸.    

علمای رجال اهل سنت او را رافضی متعصب خوانده‌اند.
[۲۰] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۷۹.    
[۲۱] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۵، ص۳۱۲.    
[۲۲] صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۹۲.    
[۲۳] ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۶۵۷.    
[۲۴] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۰۳.    
[۲۵] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۴، ص۳۸۰.    

خطیب بغدادی درباره‌اش گفته است او محدثی شیعه، ادیب و شاعری فصیح‌الکلام و ملیح‌النظم است.
[۲۶] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام،ج۲۹، ص۴۷۸.    
[۲۷] صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۹۲.    

او زمانی که به شام رفت، در هنگامه ورود به شهر معره النعمان در اشعاری ابوالعلاء معری را مدح و ستایش نمود و ابوالعلا هم در جوابش قصیده‌ای گفت.
[۲۸] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۴، ص۱۷۰.    
[۲۹] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۷۸.    
[۳۰] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۵، ص۳۱۲.    
[۳۱] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۱۰۴.    
[۳۲] صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۹۲.    
[۳۳] ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۶۵۷.    
[۳۴] اابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۰۳.    
[۳۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۵.    
[۳۶] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۳، ص۱۹۵.    
[۳۷] ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۲۵۸.    
[۳۸] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۶۶.    

ایشان به لغت و نحو آشنایی داشت.
[۳۹] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۵، ص۳۱۲.    
[۴۰] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۰۳.    
[۴۱] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۳، ص۱۹۵.    
[۴۲] ابن ماکولا، علی بن هبة الله، الاکمال، ج۳، ص۲۲۷.    
[۴۳] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۴، ص۳۸۰.    


ابوالخطاب برای فراگیری علم حدیث در دمشق از ابوالحسین معروف به أخی تبوک و عبداللّه لوهاب بن حسن کلابی حدیث آموخت.
[۴۴] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۷۸.    
[۴۵] ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۶۵۷.    
[۴۶] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۰۳.    
[۴۷] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۳، ص۱۹۵.    
[۴۸] ابن ماکولا، علی بن هبة الله، الاکمال، ج۳، ص۲۲۷.    
[۴۹] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۴، ص۳۸۰.    
[۵۰] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۴، ص۳۷۹.    



کسانی چون محمد بن علی بن احمد بن صالح و ابوبکر خطیب از جَبُّلی روایت کرده‌اند.
[۵۱] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۰۳.    
[۵۲] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۴، ص۳۷۹.    



ابن علی دیوان شعری داشته است.
[۵۳] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۳۸.    
[۵۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۵.    
[۵۵] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۶۶.    
[۵۶] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۴، ص۳۸۰.    



محمد بن علی زمانی که از سفر شام به بغداد مراجعت نمود، بینایی خویش را از دست داد
[۵۷] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۵، ص۳۱۲.    
[۵۸] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۵.    
[۵۹] ابن ماکولا، علی بن هبة الله، الاکمال، ج۳، ص۲۲۷.    
[۶۰] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۴، ص۱۷۰.    
[۶۱] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۴، ص۳۸۰.    
[۶۲] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۳۸.    
و در شب دوشنبه ۲۹ ذیقعده سال ۴۳۹ (هجری قمری) در بغداد از دنیا رفت.
[۶۳] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۴، ص۳۸۲.    
[۶۴] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان،ج۲، ص۱۰۴.    
[۶۵] صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۹۲.    
[۶۶] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۰۳.    
[۶۷] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۳، ص۱۹۵.    
[۶۸] ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۲۵۸.    
[۶۹] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۴، ص۱۷۰.    

(دیگر منابع:
[۷۰] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۳، ص۱۹۵.    
[۷۱] ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۲۵۷.    
[۷۲] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۶۶.    
[۷۳] ابن ماکولا، علی بن هبة الله، الاکمال، ج۳، ص۲۲۷.    
[۷۴] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۷۸.    
[۷۵] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۵، ص۳۱۲.    
[۷۶] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۱۰۴.    
[۷۷] صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۹۲.    
[۷۸] ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۶۵۷.    
[۷۹] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۰۳.    
[۸۰] ثعالی نیشابوری، عبدالملک، تتمة یتیمة الدهر، ج۵، ص۱۰۶.
[۸۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۵.    
)
۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۷۸.    
۲. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۵، ص۳۱۲.    
۳. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۱۰۴.    
۴. ↑ صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۹۲.    
۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۶۵۷.    
۶. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۰۳.    
۷. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۵.    
۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۷۸.    
۹. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۱۰۴.    
۱۰. ↑ صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۹۲.    
۱۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۶۵۷.    
۱۲. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۰۳.    
۱۳. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۵.    
۱۴. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۳، ص۱۹۵.    
۱۵. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۵، ص۳۱۲.    
۱۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۵.    
۱۷. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۶۶.    
۱۸. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۴، ص۳۸۰.    
۱۹. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۳۸.    
۲۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۷۹.    
۲۱. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۵، ص۳۱۲.    
۲۲. ↑ صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۹۲.    
۲۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۶۵۷.    
۲۴. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۰۳.    
۲۵. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۴، ص۳۸۰.    
۲۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام،ج۲۹، ص۴۷۸.    
۲۷. ↑ صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۹۲.    
۲۸. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۴، ص۱۷۰.    
۲۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۷۸.    
۳۰. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۵، ص۳۱۲.    
۳۱. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۱۰۴.    
۳۲. ↑ صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۹۲.    
۳۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۶۵۷.    
۳۴. ↑ اابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۰۳.    
۳۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۵.    
۳۶. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۳، ص۱۹۵.    
۳۷. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۲۵۸.    
۳۸. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۶۶.    
۳۹. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۵، ص۳۱۲.    
۴۰. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۰۳.    
۴۱. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۳، ص۱۹۵.    
۴۲. ↑ ابن ماکولا، علی بن هبة الله، الاکمال، ج۳، ص۲۲۷.    
۴۳. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۴، ص۳۸۰.    
۴۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۷۸.    
۴۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۶۵۷.    
۴۶. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۰۳.    
۴۷. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۳، ص۱۹۵.    
۴۸. ↑ ابن ماکولا، علی بن هبة الله، الاکمال، ج۳، ص۲۲۷.    
۴۹. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۴، ص۳۸۰.    
۵۰. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۴، ص۳۷۹.    
۵۱. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۰۳.    
۵۲. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۴، ص۳۷۹.    
۵۳. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۳۸.    
۵۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۵.    
۵۵. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۶۶.    
۵۶. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۴، ص۳۸۰.    
۵۷. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۵، ص۳۱۲.    
۵۸. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۵.    
۵۹. ↑ ابن ماکولا، علی بن هبة الله، الاکمال، ج۳، ص۲۲۷.    
۶۰. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۴، ص۱۷۰.    
۶۱. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۴، ص۳۸۰.    
۶۲. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۳۸.    
۶۳. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۴، ص۳۸۲.    
۶۴. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان،ج۲، ص۱۰۴.    
۶۵. ↑ صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۹۲.    
۶۶. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۰۳.    
۶۷. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۳، ص۱۹۵.    
۶۸. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۲۵۸.    
۶۹. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۴، ص۱۷۰.    
۷۰. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۳، ص۱۹۵.    
۷۱. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۲۵۷.    
۷۲. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۶۶.    
۷۳. ↑ ابن ماکولا، علی بن هبة الله، الاکمال، ج۳، ص۲۲۷.    
۷۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۷۸.    
۷۵. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۵، ص۳۱۲.    
۷۶. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۱۰۴.    
۷۷. ↑ صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۹۲.    
۷۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۶۵۷.    
۷۹. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۰۳.    
۸۰. ↑ ثعالی نیشابوری، عبدالملک، تتمة یتیمة الدهر، ج۵، ص۱۰۶.
۸۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۵.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن علی جبلی»، ج۳، ص۳۰۸.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 439 (قمری) | شاعران شیعه قرن 5 (قمری) | شخصیت‌های شیعه قرن 5 (قمری) | لغت شناسان شیعه قرن 5 (قمری) | مؤلفان شیعه قرن 5 (قمری) | محدثان شیعه قرن 5 (قمری) | نحویان شیعه قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار