• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن علی واسطی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: محمد بن علی واسطی


محمد بن علی واسطی (۴۰۹ ـ ۴۹۸ هـ.ق) از ادبا، فقها و شاعران بزرگ شافعی مذهب بود.
او در واسط به دنیا آمد و برای تحصیل به بغداد رفت و از استادانی چون خطیب بغدادی و ابواسحاق شیرازی بهره برد.
ایشان در ادب، فقه، حدیث و شعر سرآمد زمان خود بود و خطی زیبا داشت.
شاگردانی همچون محمد بن ناصرالدین از او روایت کرده‌اند.
وی در سال ۴۹۸ (هجری قمری) در زادگاهش درگذشت.


ابوالحسن محمد بن علی بن حسن واسطی ملقب به ابن ابی‌الصقر،
[۱] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹۱.    
[۲] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۶.    
[۳] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۴۵۰.    
[۴] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۹۴.    
[۵] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۱۰، ص۳۹۶.    
[۶] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۳۸.    
[۷] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۱۶۵.    
[۸] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۱۹۱.    
[۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
[۱۰] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۸۱۸.    
[۱۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۸.    
اهل واسط بود.
[۱۲] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹۱.    
[۱۳] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    

در سال ۴۰۹ (هجری قمری) در آن‌جا زاده شد و در همان جا پرورش یافت.
[۱۴] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹۱.    
[۱۵] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۸.    
[۱۶] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۱۰، ص۳۹۷.    
[۱۷] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
[۱۸] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۸.    

او در عصر خود ادیب، بلیغ، راوی حدیث، فقیهی برجسته و شاعری زبردست به شمار می‌آمد.
[۱۹] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹۱.    
[۲۰] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۶.    
[۲۱] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۴۵۰.    
[۲۲] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۹۴.    
[۲۳] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۳۸.    
[۲۴] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۱۹۱.    
[۲۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    

بیشتر در ادب و شعر تخصص داشت.
[۲۶] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹۱.    
[۲۷] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۴۵۰.    
[۲۸] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۹۴.    
[۲۹] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۱۰، ص۳۹۷.    

وی خطی زیبا داشت.
[۳۰] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۶.    
[۳۱] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۴۵۰.    



ابوالحسن برای کسب دانش به بغداد رفت.
[۳۲] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹۱.    

از استادان آن‌جا چون ابواسحاق شیرازی،
[۳۳] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹۱.    
[۳۴] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۶.    
[۳۵] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۴۵۰.    
[۳۶] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۹۴.    
[۳۷] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۳۸.    
[۳۸] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۱۶۵.    
[۳۹] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۱۹۱.    
ابوبکر احمد بن علی خطیب بغدادی
[۴۰] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹۱.    
[۴۱] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۶.    
[۴۲] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۳۸.    
و دیگران ادب و فقه آموخت و احادیث بسیاری شنید.


از محمد بن علی بزرگانی همچون ابوغالب ذهلی،
[۴۳] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹۱.    
[۴۴] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۶.    
حافظ محمد بن ناصرالدین
[۴۵] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۶.    
از شاگردان وی به شمار می‌آمدند.


محمد از بزرگان مذهب شافعی به شمار می‌آمد
[۴۶] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۶.    
[۴۷] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۴۵۰.    
[۴۸] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۱۰، ص۳۹۷.    
[۴۹] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۳۸.    
[۵۰] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
[۵۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۸.    
و نسبت به مذهب خود بسیار تعصب داشت.
[۵۲] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۴۵۰.    
[۵۳] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۳۸.    

مذهبش را در اشعار خود منعکس می‌ساخت.
[۵۴] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۴۵۰.    



ابن ابی‌الصقر کتابه به نام دیوان واسطی را نگاشته است.
[۵۵] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۶.    
[۵۶] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۴۵۰.    
[۵۷] الزرکلی، خیر الدین، الاعلام للزرکلی، ج۶، ص۲۷۷.    
[۵۸] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۸۱۸.    
[۵۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۸.    



واسطی در سال ۴۹۸ (هجری قمری) در واسط از دنیا رفت.
[۶۰] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۹۴.    
[۶۱] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹۲.    
[۶۲] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۸.    
[۶۳] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۳۹.    
[۶۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام،ج۶، ص۲۷۷.    
[۶۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۸.    
[۶۶] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۸۱۸.    

(دیگر منابع:
[۶۷] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۱۰، ص۳۹۷.    
[۶۸] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۳۸.    
[۶۹] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۴۲.
[۷۰] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۱۶۵.    
[۷۱] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۱۹۱.    
[۷۲] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۸۱۸.    
[۷۳] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
[۷۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۸.    
)


۱. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹۱.    
۲. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۶.    
۳. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۴۵۰.    
۴. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۹۴.    
۵. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۱۰، ص۳۹۶.    
۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۳۸.    
۷. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۱۶۵.    
۸. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۱۹۱.    
۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
۱۰. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۸۱۸.    
۱۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۸.    
۱۲. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹۱.    
۱۳. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
۱۴. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹۱.    
۱۵. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۸.    
۱۶. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۱۰، ص۳۹۷.    
۱۷. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
۱۸. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۸.    
۱۹. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹۱.    
۲۰. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۶.    
۲۱. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۴۵۰.    
۲۲. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۹۴.    
۲۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۳۸.    
۲۴. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۱۹۱.    
۲۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
۲۶. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹۱.    
۲۷. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۴۵۰.    
۲۸. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۹۴.    
۲۹. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۱۰، ص۳۹۷.    
۳۰. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۶.    
۳۱. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۴۵۰.    
۳۲. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹۱.    
۳۳. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹۱.    
۳۴. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۶.    
۳۵. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۴۵۰.    
۳۶. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۹۴.    
۳۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۳۸.    
۳۸. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۱۶۵.    
۳۹. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۱۹۱.    
۴۰. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹۱.    
۴۱. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۶.    
۴۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۳۸.    
۴۳. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹۱.    
۴۴. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۶.    
۴۵. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۶.    
۴۶. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۶.    
۴۷. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۴۵۰.    
۴۸. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۱۰، ص۳۹۷.    
۴۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۳۸.    
۵۰. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
۵۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۸.    
۵۲. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۴۵۰.    
۵۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۳۸.    
۵۴. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۴۵۰.    
۵۵. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۶.    
۵۶. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۴۵۰.    
۵۷. ↑ الزرکلی، خیر الدین، الاعلام للزرکلی، ج۶، ص۲۷۷.    
۵۸. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۸۱۸.    
۵۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۸.    
۶۰. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۹۴.    
۶۱. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۹۲.    
۶۲. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۸.    
۶۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۳۹.    
۶۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام،ج۶، ص۲۷۷.    
۶۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۸.    
۶۶. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۸۱۸.    
۶۷. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۱۰، ص۳۹۷.    
۶۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۳۸.    
۶۹. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۴۲.
۷۰. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۱۶۵.    
۷۱. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۱۹۱.    
۷۲. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۸۱۸.    
۷۳. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
۷۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۸.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن علی واسطی»، ج۳، ص۳۷۷.


رده‌های این صفحه : ادیبان شافعی قرن 5 (قمری) | درگذشتگان سال 498 (قمری) | زادگان سال 409 (قمری) | شاعران شافعی قرن 5 (قمری) | شخصیت‌های شافعی قرن 5 (قمری) | فقهای شافعی قرن 5 (قمری) | مؤلفان شافعی قرن 5 (قمری) | محدثان شافعی قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار