محمد بن عمار شلبی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد بن عمار شلبی (
۴۱۲-
۴۷۹ هـ.ق) شاعر، ادیب و دولتمرد برجسته، در
قرطبه به اوج ادبیات و شعر دست یافت.
او که به وزارت
معتمد بن عباد رسید، به دلیل شورش و استقلال‌طلبی، مورد خشم معتمد قرار گرفت و در سال ۴۷۹ (هجری قمری) به دستور او کشته شد.
دیوان شعر از آثار برجسته ابن عمار است.
ابوبکر محمد بن عمار شلبی اندلسی مشهور به ابن عمار در سال ۴۱۲ (هجری قمری) در روستای شنبوش از توابع شِلْب (شهری در اندلس) دیده به جهان گشود.
در سنین کودکی از وطن خود به آن شهر رفت.
دوران رشد وی هم زمان با کودکی محمد بن عباد ملقّب به معتمد علی فرزند معتضدبا، حاکم
اندلس بود و معتضد ابن عمار را از دوستی با فرزندش برحذر می‌داشت.
او در قرطبه انواع فنون صناعت شعر، معانی و بیان را فرا گرفت و پس از مدتی از ادیبان و شاعران ماهر و قصیده‌سرایان معروف آن دیار گردید.
او با اشعار خود همه اصناف مردم از کشاورز و بازاری تا حکمرانان اندلس را به طمع مال و ثروت مدح یا هجو می‌کرد؛ لذا حاکمان اندلس از بدزبانی وی در هراس بودند.
ابوبکر ادبیات عرب را نزد بزرگان شِلْب چون ابوحجاج یوسف بن عیسی و دیگران آموخت. سپس برای کسب دانش بیشتر به قرطبه سفر کرد.
شلبی در ابتدا با سرودن قصیده‌ای مشهور در مدح حاکم اندلس
معتضدبا نزد وی مقرب شد و نام او در دیوان شعر ثبت گردید.
زمانی که معتمد از سوی پدر خویش حکومت شهر شِلْب را برعهده گرفت، ابن عمار را به وزارت خود منصوب نمود.
پس از مرگ معتضدبا فرزندش جانشین وی شد.
ابتدا ابن عمار را حاکم شهر شِلْب و سپس شهر مُرسیه (از شهرهای اندلس) گماشت، ولی وی پس از مدّتی حکمرانی در مُرسیه بر ضد معتمد شورش کرد و اعلام استقلال نمود.
او در حکومت بر شهر بلنسیه اندلس نیز چشم طمع داشت.
ابن عمار در گذشته، رُمَیْکیّه همسر معتمد و فرزندان و اجدادش را با اشعار خود هجو کرده و بذر کینه خود را در دل وی افشانده بود؛ ولی او خشم خود را پنهان می‌کرد.
سرپیچی وی از حکومت مرکزی اندلس سبب شعله ورشدن آتش پنهان کینه‌های قبلی در دل معتمد بن عباد گردید و زبان سرخ سر سبز را بر باد داد.
حاکم اندلس در فرصت مناسب به وسیله برخی از کارگزاران خود وی را دستگیر نمود و در قصرش زندانی کرد.
از
ابن عمار اثری به نام دیوان شعر باقی مانده است.
محمد بن عمار سرانجام توسط معتمد در سال
۴۷۹ (هجری قمری) شبانه در حال مستی، سر او را با ساطور به دو نیم کرد، سپس امر به غسل، کفن و نماز بر وی نمود و بدن او را در قصر خود در شهر
اشبیلیّه به خاک سپرد.
مرگ اندلسی را در سال
۴۷۷ یا
۴۷۸ (هجری قمری) نیز ثبت کرده‌اند.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن عمار شلبی»، ج۳، ص۳۳۷.
