محمد بن محمد بصروی (مقالهدوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد بن محمد بُصْرَوی (م
۴۴۳ هـ.ق) از فقهای امامیه، متکلم و شاعر قرن پنجم (هجری قمری) بود.
که در بُصری، نزدیکی
بغداد، متولد شد و در همان شهر سکونت داشت.
او از شاگردان
سید مرتضی بود و فهرستی از تصانیف استادش را گردآوری کرد.
جبرئیل بن اسماعیل قمی و ابن شریف اکمل بحرانی از شاگردان او بودند.
وی نظرات فقهی برجستهای داشت و اشعاری دلنشین میسرود.
آثار او شامل
المفید فی التکلیف،
المعتمد در فقه و
دیوان شعر است.
ایشان در سال ۴۴۳ (هجری قمری) در بغداد درگذشت.
ابوالحسن محمد بن محمد بن احمد بُصْرَوی از فقهای امامیه، متکلم و شاعر که در سده پنجم (هجری قمری) میزیسته است.
وی منسوب به بُصری (از آبادیهای بغداد، نزدیک عُکْبراء) بوده است.
وی ساکن بغداد بود.
وی خوشسیما، حاضرجواب، خوش ذوق و خوش بیان بوده و اشعاری دلنشین داشت.
او نوادر (داستانهای جذاب) نیز به یادگار گذاشت.
بُصْرَوی مدت مدیدی ملازمت سید مرتضی (م
۴۳۶ هـ.ق) را اختیار کرده و
علم کلام را نزد وی آموخت.
در سال
۴۱۷ (هجری قمری) فهرستی از تصانیف استادش سید مرتضی را به نگارش درآورد و سپس اجازه نقل و روایت این مصنفات را از استادش سید مرتضی درخواست کرد.
که سید نیز اجازه روایت جمیع این مصنفات، کتب، امالی و آنچه از نظم و نثر نوشته یا بعداً مینویسد را به او داد.
افندی صورت این اجازه را در کتاب خود آورده است.
محمد شاگردان بسیاری داشت که از جمله آنها؛ جبرئیل بن اسماعیل قمی (پدر ابوالفضل شاذان)
و
ابن شریف اکمل بحرانی از جمله شاگردان او به شمار میروند.
همچنین خطیب بغدادی (م
۴۶۳ هـ.ق)
و
ابوالحسن علی بن احمد عطار روایت کننده برخی از اشعار او هستند.
ابن محمد آرا و نظرات فقهیاش نیز مانند فتوای او درباره طهارت آب چاه با ملاقات با نجاست در صورت کر بودن آب مذکور
یا فتوای او در مورد لزوم داشتن وضو در هنگام رمیِ جمرات همواره مورد اشاره فقها در دورههای بعد از او بوده است.
ابوالحسن آثار متعددی دارد که غیر از فهرست تصانیف المرتضی که نسخهای از آن در کتابخانه سپهسالار
تهران موجود است.
دیگر آثار او عبارتاند از:
• المفید فی التکلیف؛
این کتاب فقهی دست کم تا سال
۵۷۳ (هجری قمری) موجود بوده است. زیرا در این سال
محمد بن جعفر مشهدی این کتاب را بر استادش ابوالفضل شاذان بن جبرئیل قمی قرائت کرده است.
همچنین شهید اول (م
۷۸۶ هـ.ق) در غایة المراد از این کتاب نام برده و نقل کرده است.
که به نظر میرسد این کتاب در دسترس او نیز بوده است.
• المعتمد در فقه؛
• دیوان شعر.
خطیب بغدادی قطعهای از اشعار او را نقل کرده است.
همچنین بُصروی قصیدهای در رثای سید مرتضی سروده که در برخی از منابع این قصیده ذکر شده است.
بُصْرَوی در نهایت در
ربیع الاول سال ۴۴۳ (هجری قمری) در بغداد درگذشت.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن محمد بصروی»، ج۳، ص۲۹۵.