• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن مسعود فخر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





محمد بن مسعود عشامی (پس از ۵۰۶ یا ۵۶۰ هـ.ق) فقیه، نحوی، ادیب و شاعر ایرانی قرن ششم (هجری قمری) بود.
یاقوت حموی او را در فقه و نیز در علوم فرایض و حساب از سرآمدان عصر خویش دانسته و از اشعار دلنشین و پررواج او یاد کرده است.
صفدی به نقل از عماد اصفهانی، وی را کثیرالشعر معرفی کرده و نمونه‌هایی از اشعار او را آورده است.
گفته شده فخر در زمینه‌هایی چون ادب، شعر، فرایض و حساب رسالاتی نگاشته، اما عنوانی از آن‌ها باقی نمانده است.
درباره تاریخ وفات او اختلاف هست و منابع، آن را پس از سال ۵۰۶ (هجری قمری) یا ۵۶۰ (هجری قمری) ذکر کرده‌اند.
هیچ قرینه‌ای قاطع به سود یکی از این اقوال نیست.



محمد بن مسعود عشامی (قسّام) اصفهانی معروف به فخر درباره وی اطلاعات چندانی در دست نیست.
یاقوت حموی او را فقیه، نحوی، ادیب و شاعر دانسته و می‌نویسد: وی در فقه سرآمد عصر خویش به شمار می‌رفت، افزون بر آن در فرایض و حساب نیز ماهر بود. اشعاری دلنشین داشت که میان مردم رایج بود. صفدی به نقل از عماد اصفهانی او را کثیرالشعر دانسته و پاره‌ای از سروده‌هایش را آورده است.


محمد بن مسعود درباره آثارش گفته شده ایشان در موضوعات گوناگون ازجمله ادبیات، شعر، فرایض و حساب، رساله‌های متنوعی داشته است، هرچند نامی از آن‌ها به میان نیامده است.

اصفهانی در تاریخ وفاتش اختلاف است. یاقوت آن را پس از سال ۵۰۶ (هجری قمری) و گروهی بعد از ۵۶۰ (هجری قمری) نوشته‌اند. قرینه‌ای که مؤید یکی از دو قول باشد نیز وجود ندارد.



۱. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۴۸.    
۲. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۴۴.    
۳. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۶.    
۴. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۱۹.    
۵. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۴۸.    
۶. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۴۴.    
۷. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۶.    
۸. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۱۹.    
۹. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۴۸.    
۱۰. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۴۴.    
۱۱. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۷.    
۱۲. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۴۴.    
۱۳. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۶.    
۱۴. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۱۹.    
۱۵. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۴۸.    
۱۶. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۴۴.    
۱۷. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۶.    
۱۸. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۱۹.    
۱۹. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۷.    
۲۰. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۱۹.    
۲۱. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۴۴.    
۲۲. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۴۸.    
۲۳. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۷.    
۲۴. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۱۹.    
۲۵. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۴۸.    
۲۶. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۴۴.    
۲۷. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۶.    
۲۸. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۷.    
۲۹. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۴۸.    
۳۰. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۴۴.    
۳۱. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۶.    
۳۲. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۴۸.    
۳۳. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۴۴.    
۳۴. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۶.    
۳۵. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۴۸.    
۳۶. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۴۴.    
۳۷. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۷.    
۳۸. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۱۹.    
۳۹. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۴۸.    
۴۰. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۴۴.    
۴۱. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۷.    
۴۲. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۱۹.    
۴۳. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۴۸.    
۴۴. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۴۴.    
۴۵. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۶.    
۴۶. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۱۹.    
۴۷. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۴۸.    
۴۸. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۴۴.    
۴۹. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۷.    
۵۰. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۱۹.    
۵۱. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۱۹.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن مسعود عشامی»، ج۴، ص۳۶۲.






جعبه ابزار