• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن یحیی تمیمی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





محمد بن یحیی تمیمی (۳۴۷-۴۱۶ ه) محدث و فقیه برجسته اهل قرطبه بود.
ایشان دانش‌آموخته شصت استاد از شهرهایی مانند مکه، مدینه، قیروان و قرطبه بود و در علوم مختلف چون فقه، حدیث، ادبیات عرب، تعبیر خواب و فن خطابه تخصص داشت.
او از علمای مالکی مذهب و در مناصب اجتماعی مانند قضاوت بجانه، اشبیلیه، و بلنسیه فعالیت کرد.
وی همچنین مشاور حقوقی و متولی دیوان عقد قراردادها در قرطبه بود.
از آثارش می‌توان به التعریف بمن ذکر فی موطأ مالک، الخطب و الخطباء و البشری فی تعبیر الرؤیا اشاره کرد.
او در سال ۴۱۶ه در سرقسطه درگذشت.



ابوعبداللّه محمد بن یحیی بن محمد بن عبداللّه تمیمی اندلسی مشهور به ابن حذّاء اهل قرطبه بود و در سال ۳۴۷ زاده شد. او از محدثان و فقیهان معروف قرطبه بود.
ایشان علاوه بر فقه و حدیث در علوم و فنون بسیاری چون ادبیات عرب، عقد قراردادها، فن خطابه و تعبیر خواب نیز تبحر داشت. فردی زیرک و باهوش بود.
وی از علمای مالکی مذهب بود.


ابوعبداللّه فراگیری دانش را از سال ۳۶۲ هجری قمری آغاز کرد و از محضر شصت استاد بهره علمی برد و به این منظور به شهرهای گوناگونی چون مکه، مدینه دمیاط و قیروان مسافرت کرد.
در قرطبه از استادانی چون ابوعمر تغلبی، ابوعیسی لیثی و ابوبکر بن زَرب دانش آموخته است.
در مکه از ابواسحاق دینوری و ابوعبداللّه بلخی علومی را فرا گرفته است.



محمد بن یحیی شاگردان بسیاری داشته که از او استفاده علمی کرده‌اند که از آن میان افرادی چون ابوعمر بن عبداللّه لبر، طرابلسی و ابن حصار را می‌توان نام برد.



تمیمی افزون بر مراتب علمی از مناصب اجتماعی و سیاسی به دور نبوده و مدتی قضاوت شهر بجانه، اشبیلیه و بلنسیّه را برعهده داشت.
مشاور حقوقی و متولی دیوان عقد قراردادها در قرطبه بود.


از ابن یحیی آثاری به جا مانده که عبارتند از:
• التعریف بمن ذکر فی موطأ مالک بن انس من النساء و الرجال؛
• الخطب و الخطباء؛
• البشری فی تعبیر الرؤیا؛
• اسماء الله تعالی؛
• الاستنباط لمعانی السنن و الاحکام؛
• الابناء علی اسماء الله می‌باشد.
[۷۲] ابن بشكوال، ابوالقاسم، الصله، ج۲، ص۵۰۷.




ابن خدّاء سرانجام به سرقسطه مهاجرت کرد و در همان‌جا در سال ۴۱۶ هجری قمری درگذشت۸ و در باب قبله دفن گردید.
[۸۷] ابن بشكوال، ابوالقاسم، الصله، ج۲، ص۵۰۷.


۱. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
۲. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۴۵۵.    
۳. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
۴. صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۵. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
۶. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۳۶.    
۷. ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله، ج۱، ص۶۲۶.    
۸. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۳۶.    
۹. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۸۴.    
۱۰. یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۳.    
۱۱. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
۱۲. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۳۶.    
۱۳. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
۱۴. قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۵.    
۱۵. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
۱۶. صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۱۷. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۷۶.    
۱۸. قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۵.    
۱۹. قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۵.    
۲۰. قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۶.    
۲۱. قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۷.    
۲۲. قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۵.    
۲۳. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۳۶.    
۲۴. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء،، ج۶، ص۲۶۷۶.    
۲۵. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
۲۶. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
۲۷. صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۲۸. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۴، ص۲۶۴.    
۲۹. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۸۴.    
۳۰. یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۳.    
۳۱. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
۳۲. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۴۵۵.    
۳۳. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۴، ص۲۶۴.    
۳۴. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
۳۵. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
۳۶. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۸۴.    
۳۷. ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیه الملتمس، ص۱۶۳.    
۳۸. ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله، ج۱، ص۶۲۶.    
۳۹. قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۷.    
۴۰. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
۴۱. صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۴۲. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۸۴.    
۴۳. یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۳.    
۴۴. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۷۶.    
۴۵. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۴۵۵.    
۴۶. قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۷.    
۴۷. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
۴۸. صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۴۹. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
۵۰. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۳۶.    
۵۱. قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۷.    
۵۲. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
۵۳. صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۵۴. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
۵۵. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۳۶.    
۵۶. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۷۶.    
۵۷. قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۷.    
۵۸. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
۵۹. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
۶۰. صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۶۱. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۸۴.    
۶۲. یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۳.    
۶۳. اشبیلی، ابی‌بکر بن خیر، الفهرست، ص۲۳۴.    
۶۴. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
۶۵. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۲۴۶.    
۶۶. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۳۶.    
۶۷. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۷۶.    
۶۸. قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۷.    
۶۹. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۷۶.    
۷۰. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۳۶.    
۷۱. قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۷.    
۷۲. ابن بشكوال، ابوالقاسم، الصله، ج۲، ص۵۰۷.
۷۳. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
۷۴. صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۷۵. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۷۶.    
۷۶. قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۷.    
۷۷. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
۷۸. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۴۵۵.    
۷۹. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۳۶.    
۸۰. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۷۶.    
۸۱. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۴۵۵.    
۸۲. صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۸۳. یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۳.    
۸۴. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
۸۵. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۲۴۶.    
۸۶. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۳۶.    
۸۷. ابن بشكوال، ابوالقاسم، الصله، ج۲، ص۵۰۷.
۸۸. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۴۵۵.    
۸۹. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
۹۰. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
۹۱. صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۹۲. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۴، ص۲۶۴.    
۹۳. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۸۴.    
۹۴. یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۳.    
۹۵. اشبیلی، ابی‌بکر بن خیر، الفهرست، ص۲۳۴.    
۹۶. اشبیلی، ابی‌بکر بن خیر، الفهرست، ص۲۰۸.    
۹۷. اشبیلی، ابی‌بکر بن خیر، الفهرست، ص۱۱۰.    
۹۸. اشبیلی، ابی‌بکر بن خیر، الفهرست، ص۹۴.    
۹۹. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
۱۰۰. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۲۴۶.    
۱۰۱. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۳۶.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن یحیی تمیمی»، ج۳، ص۳۰۷.






جعبه ابزار