• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد عمرانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





علی بن محمد عمرانی (حدود ۵۶۰ هـ.ق) فقیه حنفی و متکلم معتزلی سده ششم (هجری قمری) بود.
وی ادبیات را نزد زمخشری فراگرفت و از اصحاب نزدیک او بود.
در حدیث از استادانی چون حسن بن سلیمان خجندی و عبدالواحد باقَرجی بهره برد.
او از خاندان بزرگ سرخس به‌شمار می‌رفت و نزد سلطان سنجر جایگاه والایی داشت، اما در سال ۵۴۵ (هجری قمری) مغضوب شد و سرانجام در قریه شیجِ مرو به قتل رسید.
کتاب‌های: اشتیاق الأسماء، المواضع و البلدان و تفسیر قرآنی با عنوان مشایخ الدرر فی تفسیر الآی و السور از آثار اوست.
ایشان اشعاری نیز در مدح پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) سروده است.
وفات او را حدود سال ۵۶۰ (هجری قمری) دانسته‌اند.




ابوالحسن علی بن محمد بن علی عمرانی خوارزمی حنفی مذهب و در کلام، معتزلی مسلک بود. او اشتیاق فراوانی برای استماع حدیث و کتابت آن داشت. وی در اواخر عمرش وقت خود را برای نشر علم و تعلیم شاگردان صرف می‌نمود و علمای بسیاری در درس او حاضر می‌شدند و حل مشکلات و شرح معضلات خود را از او می‌طلبیدند. اییشان که به «عمران» منسوب است، از خاندان‌های بزرگ و قدیمی سرخس، نزد سلطان سنجر (حکومت ۵۱ ـ ۵۲۲ هـ.ق) مرتبه رفیعی داشت. ولی در سال ۵۴۵ نظر سلطان از او برگشت و او را به زندان افکند.

ابوالحسن ادبیات را نزد محمود بن عمر زمخشری آموخت و از اصحاب نزدیک وی گردید. او در حدیث از محضر استادانی چون حسن بن سلیمان خجندی، عبدالواحد باقرَجیّ و عمر تَرجُمانی بهره جست.

علی بن محمد تألیفاتی دارد که به شرح زیر است:
• اشعاری در مدح حضرت رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله)؛ • اشتیاق الاسماء؛
• المواضع و البلدان؛
• مشایخ الدرر فی تفسیر الآی و السور؛ (کتابی در تفسیر قرآن.)

عمرانی در قریه شیج در اطراف مرو به قتل رسید. منابع تاریخ وفات وی را حدود سال ۵۶۰ (هجری قمری) ذکر کرده‌اند.


۱. داوودی، محمد بن علی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۴۳۳.    
۲. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۳۳۰.    
۳. داوودی، محمد بن علی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۴۳۴.    
۴. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۱۹۶۱.    
۵. داوودی، محمد بن علی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۴۳۴.    
۶. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۳۳۰.    
۷. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۳۳۰.    
۸. داوودی، محمد بن علی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۴۳۴.    
۹. داوودی، محمد بن علی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۴۳۴.    
۱۰. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۱۹۶۱.    
۱۱. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۲۱۵.    
۱۲. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۱۹۶۳.    
۱۳. داوودی، محمد بن علی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۴۳۴.    
۱۴. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۳۳۰.    
۱۵. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۹، ص۳۶۸.    
۱۶. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۲، ص۱۹۵.    
۱۷. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۲، ص۶۲.    
۱۸. ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۲، ص۳۵۷.    
۱۹. نویهض، عادل، معجم المفسّرین، ج۱، ص۳۷۶.    
۲۰. قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۶۱۳.
۲۱. موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۵، ص۲۵۲.    
۲۲. بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۵۳.    
۲۳. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۱۰۲.    
۲۴. حاجی خلیفه، مصطفى بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۶۶.



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «علی بن محمد عمرانی»، ج۴، ص ۲۳۳.







جعبه ابزار