محمود بن عمر جوهری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمود بن عمر جوهری (زنده در اواسط قرن
۵ هـ.ق) شاعر، حکیم و خطیب، از ادیبان برجسته قرن پنجم (هجری قمری) بود.
او در جوانی به زرگری (گوهرفروشی) مشغول بود، اما بعدها به شاعری و دانش روی آورد.
عوفی او را با القابی چون حکیم، عارف، فصیح و بلیغ ستوده است.
ایشان در دربار
فرخ‌زاد بن مسعود غزنوی (
۴۴۴-
۴۵۱۴۵۱ هـ.ق) حضور داشت و از او مدح‌سرایی می‌کرد.
وی شاعری توانمند بود که در توصیف طبیعت و بیان معانی دقیق مهارت داشت.
از اشعار او دانسته می‌شود که در اواخر قرن چهارم (هجری قمری) متولد شده و در اواسط قرن پنجم (هجری قمری) زنده بوده است.
اثر مهم او دیوان شعر اوست که نشانگر جایگاه والای او در ادب فارسی است.
ابوالمحامد محمود بن عمر جوهری صایغ هروی از حیات فردی، اجتماعی و علمی او اطلاع بسیاری در دست نیست.
از آنجا که در بعضی قصایدِ خود، از داشتن ۶۳ سال عمر سخن گفته،
معلوم می‌شود احتمالاً تولد او در دهه‌های آخر قرن چهارم (هجری قمری) بوده است.
نیز چنان که از برخی اشعار
و همچنین از القاب وی پیداست، ظاهراً در اوایل عمر زرگر (گوهرفروش) بوده است.
عوفی از فضلای اواخر قرن ۶ (هجری قمری) و اوایل قرن ۷ (هجری قمری) وی را با القابی چون حکیم، عارف، خطیب، فصیح و بلیغ ستایش کرده‌اند.
عوفی بعضی قصاید او را نقل کرده و می‌گوید جوهری، معاصر و مداح امیر فرخ‌زاد بن مسعود بن محمود غزنوی (۴۴۴ ـ ۴۵۱ق) (هجری قمری) بوده است.
اشعار او در کمال بلاغت و نماینگر مهارت او در وصف طبیعت و بیانگر قدرت او در بیان معانی دقیق و نشان دهنده مقام بلند او در شاعری است.
گفتنی است دولتشاه سمرقندی از فردی به نام جوهری زرگر یاد کرده که شاگرد ادیب صابر (از شعرای نیمه اول قرن ۶ هـ.ق) و از اقران اثیرالدین اخسیکتی (م
۵۷۰ یا
۵۷۷ هـ.ق) بوده است.
سمرقندی گفته است که اصلش از
بخارا و ساکن
اصفهان بوده و سفری نیز به
عراق داشته است. وی سپس قصیده‌ای از او نقل کرده است.
به گفته برخی محققان، از آنجا که سبک این قصیده از نوع اشعار قرن
۶ (هجری قمری) است و از طرفی ادیب صابر و اثیرالدین نیز از شعرای قرن ششم (هجری قمری) بوده‌اند، بنابراین باید این جوهری زرگر را غیر از جوهری زرگر صایغ هروی دانست.
ابوالمحامد تنها اثرش دیوان شعر
یا همان اشعار بر جای مانده از اوست.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمود بن عمر جوهری»، ج۳، ص۳۸۰.
