• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمّد بن حسین حنبلی بغدادی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





محمّد بن حسین حنبلی بغدادی (۳۸۰ ـ ۴۵۸ هـ.ق) فقیه و اصولی برجسته حنبلی بود.
او نزد اساتید بزرگی مانند ابوعبدالله بن حامد فقه آموخت و در شهرهای مکه، دمشق و حلب به تکمیل دانش خود پرداخت.
وی در بغداد و شام به تدریس فقه و حدیث پرداخت و قاضی‌القضات بغداد شد. از شاگردان او می‌توان به خطیب بغدادی اشاره کرد.
او مفتی و رئیس مذهب حنبلی در بغداد بود و آثار متعددی چون احکام القرآن و الکفایه فی اصول الفقه دارد.
ایشان در سال ۴۵۸ (هجری قمری) در بغداد درگذشت و در مقبره باب حرب دفن شد.



ابویعلی محمّد بن حسین بن محمّد حنبلی بغدادی معروف به ابن فراء در سال ۳۸۰ (هجری قمری) در بغداد به دنیا آمد و همان‌جا پرورش یافت.
پدرش از بزرگان مذهب حنفی بغداد بود. او در عصر خود ادیب، فقیه، اصولی، جدلی، آگاه به علوم قرآن محدثی ثقه و مدرس به شمار می‌آمد.



ابویعلی در پنج سالگی از استادان بغداد چون ابوالقاسم موسی بن عیسی سراج، علی بن معروف و دیگران حدیث شنید.
سپس چند سال در حوزه درس بزرگ حنابله ابوعبداللّه بن حامد شرکت کرد و نزد وی در فقه صاحب‌نظر شد.
پس از آن برای کسب دانش بیشتر به شهرهای مکه، دمشق و حلب سفر کرد و از استادانی همچون ابومحمد عبداللّه لرحمان بن ابی‌نصر تمیمی، ابوبکر قطّان و دیگران حدیث آموخت.



ابن فراء سال ۴۰۲ (هجری قمری) به امر استادش ابوعبداللّه بن حامد به تدریس پرداخت.
او در بغداد و دمشق به تدریس فقه و نقل حدیث اشتغال داشت.
کسانی چون ابوبکر احمد بن علی خطیب بغدادی، ابوعلی اهوازی و بسیاری از دانش‌پژوهان بغداد از شاگردان وی به شمار می‌آمدند.



محمّد در سال ۴۱۴ (هجری قمری) برای انجام اعمال حج به مکه رفت. وی در زمان خود بسیار مورد توجه و احترام القادر و القائم عباسی بود.
بعد از مرگ قاضی القضات ابن ماکولا، از سوی القائم بامرا برای قضاوت در بغداد و اطراف آن، حرّان و حلوان منصوب گردید و از سوی خود برای قضا در حرّان و حلوان جانشین تعیین نمود.
وی در عصر خود مفتی و رییس مذهب حنبلی در بغداد بود.



حنبلی کتاب‌های متعددی درباره موضوع‌های گوناگون دارد که عبارت‌اند از:
• کتاب احکام القرآن؛
• المعتمد؛
• المقتبس؛
• الصفات؛
• الایمان؛
• احکام السلطانیه؛
• الکفایه فی اصول الفقه؛
• احکام القرآن؛
• عیون المسائل؛
• اربع مقدمات فی اصول الدیانات؛
• تبرئة معاویه؛
• العده؛
• مقدمه فی الادب؛
• الطب؛
• اللباس؛
• المجرد.



ابن حسین سال ۴۵۸ (هجری قمری) در بغداد از دنیا رفت و در مقبره باب حرب به خاک سپرده شد.

۱. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۶، ص۹۸.    
۲. ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۲، ص۴۱۳.    
۳. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۲۰۸.    
۴. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۵۳.    
۵. ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۰۹.    
۶. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۲۱۸.    
۷. یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۶۳.    
۸. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۵۶۴.    
۹. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۰. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۹۹.    
۱۱. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۲۵۲.    
۱۲. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۶، ص۹۸.    
۱۳. ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۲، ص۴۱۴.    
۱۴. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۲۰۹.    
۱۵. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۵۳.    
۱۶. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۲۱۸.    
۱۷. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۹۹.    
۱۸. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۹۰.    
۱۹. ابن أبی یعلی، محمد بن محمد، طبقات الحنابله، ج۲، ص۱۹۳.    
۲۰. ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۲، ص۴۱۳.    
۲۱. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۵۴.    
۲۲. ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۰۹.    
۲۳. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۲۱۸.    
۲۴. یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۶۳.    
۲۵. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۶، ص۹۸.    
۲۶. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۵۶.    
۲۷. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۵۳.    
۲۸. ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۰۹.    
۲۹. ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۰۹.    
۳۰. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۲۱۸.    
۳۱. یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۶۳.    
۳۲. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۵۶۴.    
۳۳. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
۳۴. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۵۶.    
۳۵. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۵۶.    
۳۶. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۲۱۸.    
۳۷. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۹۰.    
۳۸. ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۲، ص۳۵۴.    
۳۹. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۵۶.    
۴۰. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۳، ص۵۵.    
۴۱. ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۲، ص۳۵۴.    
۴۲. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
۴۳. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۶، ص۹۹.    
۴۴. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۲۰۹.    
۴۵. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۵۶.    
۴۶. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
۴۷. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۵۹.    
۴۸. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۵۹.    
۴۹. ابن أبی‌ یعلی، محمد بن محمد، طبقات الحنابله، ج۲، ص۲۰۵.    
۵۰. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۵۹.    
۵۱. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۵۲. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۲۰۹.    
۵۳. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۵۹.    
۵۴. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۵۹.    
۵۵. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۵۹.    
۵۶. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۵۹.    
۵۷. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۵۹.    
۵۸. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۵۹.    
۵۹. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
۶۰. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
۶۱. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۲۵۲.    
۶۲. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۶، ص۹۹.    
۶۳. ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۲، ص۴۱۳.    
۶۴. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۲۰۸.    
۶۵. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۵۶.    
۶۶. ذهبی، محمد بن احمد، العبر،ج۲، ص۳۰۹.    
۶۷. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۲۱۸.    
۶۸. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۵۶۴.    
۶۹. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۷۰. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۹۹.    
۷۱. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۹۹.    
۷۲. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۷۳. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۵۶۴.    
۷۴. یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۶۳.    
۷۵. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۲۱۸.    
۷۶. ذهبی، محمد بن احمد، العبر،ج۲، ص۳۰۹.    
۷۷. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۵۶.    
۷۸. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۲۰۸.    
۷۹. ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۲، ص۴۱۳.    
۸۰. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۶، ص۹۹.    
۸۱. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۴۳۴.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمّد بن حسین حنبلی بغدادی»، ج۳، ص۲۹۸.






جعبه ابزار