مرخّم (صرف و نحو)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مرخّم از اصطلاحات
ادبیات عرب منادایی است که برای
بلاغت، آخر آن حذف یا کوتاه شده است.
مرخّم از اصطلاحات
ادبیات عرب منادایی است که برای بلاغت، آخر آن حذف یا کوتاه شده است.
ترخیم عبارت است از: حذف آخر منادا، با روشى معيّن و به سبب انگيزهاى بلاغى:
يا عامِ - عامِرٌ. مرخّم، منادا،
مبنی بر
ضمّه و در محلّ
نصب فعل محذوف نداست.
و
روش ترخيم، يكى از روشهاى
نداست كه از دو ركن اساسى تشكيل مىشود و حذف آن دو جايز نيست:
حرف ندا و مرخّم.
• حرف نداى «
یا»، به تنهايى بر سر مناداى مرخّم درمىآيد.
• مرخّم، مناداى علم يا
نکرۀ مقصودهای است كه آخر آن، براى سبک شدن لفظ آن، حذف شده است.
• مرخّم بايد
معرفه، علم يا نكرۀ مقصوده باشد:
يا حارِ (حارِثٌ)، يا رابِحُ (رابِحَةٌ).•
مستغاث مجرور نباشد:
يا فاطِمْ لأَخيها؛ يَا لِفاطِمَةَ لِأَخيها.•
مندوب نباشد:
وا عَبْلَةُ، گفته نمىشود:
وا عَبْلُ.•
مضاف و
شبه مضاف نباشد: يا رابِحَةَ الجائِزَةِ، كه اين مورد، ترخيم نمىشود.
• اسم، پس از حذف، بدون پيش آمدن هيچ اشتباهى بر مسمّاى خود باقى بماند.
در ادامه یکی از شواهد قرآنی مربوط به
مرخّم ارائه میشود:
•
فرهنگ اصطلاحات صرف و نحو عربی، دحداح، انطوان، ص۳۵۲.
