مشارکت سیاسی (فقه سیاسی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
====
پديده مشاركت سياسى بيانكننده حضور مردم در صحنه است و به خصوص چگونگى و ايفاى نقش مردم و جايگاه اراده عمومى را در يک جامعه مشخص مىكند.
اگرچه در مورد مشاركت سياسى چه در باب تعريف و چه در باب عناصر و مؤلفهها و شاخصههاى آن توافق نظر وجود ندارد، اما با آن همه مىتوان گفت كه مشاركت سياسى مجموعهاى از فعاليتها و اعمال شهروندان براى اعمال نفوذ بر حكومت يا حمايت از نظام سياسى است. (۱)
اگرچه در نظام دينى و باورهاى اسلامى بر متابعت دينى بيش از هر چيز تأكيد مىشود، اما واقعيت اهتمام مردم نسبت به سرنوشت، چيزى است كه بيش از هر نظام فرهنگى و سياسى ديگر مورد توجه بوده است.
چنانكه پيامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) در اين مورد مىفرمايد:
هركس روز را آغاز كند و در رابطه با شئون عامه مسلمين بىتفاوت باشد، هرگز خود را مسلمان نداند. (۲)
علاوه بر آن نهادهاى فقهى همانند شورا، مسئوليت همگانى، توجه به آراى عمومى، نصح الائمه، نظارت عمومى و آزادى انتقاد از عمدهترين اصولى است كه هر فرد را نسبت به خويش، جامعه و سرنوشت امت اسلامى حساس كرده و از فرو رفتن در لاک سرسپارى و بىخبرى از وضعيت، احوال و شرايط حال و آينده جامعه برحذر مىدارد.
فقه سياسى اسلام زمينهساز مشاركت فعال مردم در امور مربوط به عموم مسلمانان و جامعه اسلامى بوده و فرهنگ سياسى و نظام باورها در اين دين به گونهاى رقم خورده كه از يکطرف در صورت واجد شرايط بودن فردى براى كسب منصب حكومتى، براى ديگران اطاعت و تابعيت از اوامر آن را توصيه و به عنوان يک فضيلت تلقى مىكند و از سوى ديگر به منظور اين كه افراد در خواب غفلت و بىخبرى از سرنوشت خويش و جامعه اسلامى فرو نروند و جامعه با ركود مواجه نشود، علاوه بر توصيه در امر مشاركت، گاه تا سر حد يک دستور دينى كه لازمهاش تكليف و مسئوليت مشاركت استنباط مىشود، به پيش مىرود.
• عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، ج۲، ص۵۲۷.
