معبد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
''معبد''' در فقه به پرستشگاههای غیرمسلمانان مانند
کلیسا،
کنیسه و
آتشکده گفته میشود. نماز در آتشکده مکروه و در معابد
یهود و
نصارا بنابر مشهور کراهت ندارد. ساخت یا بازسازی معابد در سرزمین اسلامی در صورت شرط منع، جایز نیست و وقف یا وصیت
مسلمان بر آن باطل است.
مَعبَد:
پرستشگاه.
معبد در لغت به معنای هر پرستشگاهی است؛ لیکن در کلمات فقها بیشتر در پرستشگاه¬های غیر مسلمانان از یهود، نصارا،
مجوس و غیر آن¬ها به کار رفته است.
البته در فقه از آن¬ها جز معبد با عناوین «
بِیَع» (جمع بِیعَه)؛ پرستشگاه یهودیان یا مسیحیان، به اختلاف کاربرد؛ «کنیسه»؛ عبادتگاه یهود، نصارا و کفار یا تنها یهود و نصارا و «بیوت النار» یا «بیت النّار» یا «معابد النیران»؛ آتشکده مجوس نیز یاد شده است. مراد از معبد در اینجا پرستشگاه-های غیر مسلمانان است. از آن به مناسبت در باب¬های طهارت، صلات، جهاد، وقف، وصیّت، نکاح و قضاء سخن گفتهاند.
به قول مشهور،
نماز خواندن در آتشکده مکروه است.
برخی قدما حرام دانستهاند.
لیکن در معابد یهود و نصارا بنابر نظر مشهور کراهت ندارد.
برخی نیز حکم به کراهت آن کردهاند.
پاشیدن آب بر محل نماز در معابد یهود و نصارا مستحب است.
احداث معبد توسط اهل کتاب در زمین
صلح در صورتی که در قرارداد صلح شرط شده باشد که زمین در ازای پرداخت
جزیه در ملک صاحبانش (کفار) باقی بماند ـ جایز است؛ چنان که معابد موجود، برای آنان باقی می¬ماند، مگر آن¬که در قرار داد صلح، عدم احداث معبد یا تخریب معبد موجود شرط شده باشد.
ساختن معبد توسط اهل کتاب در کشور اسلامی در صورتی که در
عقد ذمه، نساختن معبد بر آنان شرط شده باشد، جایز نیست. در صورت احداث، تخریب آن بر
حاکم اسلامی واجب است؛ لیکن معبدهایی که از قبل وجود داشته و مسلمانان آن¬ها را تخریب نکردهاند، بنابر قول مشهور باقی می¬مانند.
معبدی که بقای آن جایز است، ترمیم و تعمیر آن نیز جایز خواهد بود؛ لیکن چنانچه خراب شود، آیا تجدید بنای آن جایز است یا نه؟ مسئله محل اختلاف است.
اجیر شدن مسلمان برای تعمیر و بازسازی معبد، از قبیل معماری، بنایی و نجاری، به تصریح برخی مکروه است.
چنانچه معبدی از اهل کتاب خراب شود، در صورتی که ذمّی باشند، تعرض به زمین و ابزار و مصالح آن برای مسلمانان جایز نیست؛ مگر آنکه اهل آن از بین رفته باشند یا معبد در سرزمین کفر باشد. در این صورت، استفاده از زمین و آلات آن برای مسجد بلا مانع است و میتوانند همان محل را تبدیل به مسجد و از ابزار و مصالح آن برای بازسازی مسجد استفاده کنند.
(←مسجد).
آیا
وصیت و
وقف کافر یا کتابی بـر مـعبد صحیح است یا نه؟ مسئله اختلافی است؛
لیکن وصیّت و وقف مسلمان بر آن جایز نیست و چنانچه صورت گیرد باطل خواهد بود.
ذمیای که به ساختن معبد وصیت کرده است، انفاذ و اجرای آن توسط مسلمانان جایز نیست.
مرد مسلمانی که همسرش کتابی است، میتواند او را از رفتن به معبد بازدارد؛ چنان که در صورت مسلمان بودن زن، شوهر میتواند او را از رفتن به مسجد بازدارد.
حاکم میتواند برای
تغلیظ قسم، از مدعی یا منکر بخواهد در مکانی مقدس، همچون مسجد یا یکی از مشاهد مشرفه قسم بخورد و نسبت به اهل کتاب این مکان مقدس میتواند معبد آنان باشد.
• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهمالسّلام)، ج۸، ص۱۲۹.
