• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مفصّل

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: مفصل

مَفصِل محل اتصال استخوان‌هاست و هم شامل مفاصل ثابت و متحرک بدن می‌شود و هم در فقه به محل قطع اعضا در قصاص و وضو اطلاق شده است. احکام آن در طهارت، نکاح، قصاص و دیات بیان شده و جداسازی اعضا از مفصل در صورت عمدی موجب قصاص و در غیر عمدی موجب دیه است.


مَفصِل محل کنار هم قرار گرفتن یا اتصال دو یا چند استخوان و استخوان برآمده روی پا است. مفصل‌های بدن یا ثابت است، مانند محل اتصال استخوان‌های کاسه سر، یا متحرک، مانند مفصل آرنج یا زانو.
مفصل به معنای دوم مفصل شرعی می‌شود که در بعضی روایات، به محل قطع پای دزد
(ببینید: سرقت)
اطلاق شده است؛
[۱] حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۲۸، ص۲۵۴.
چنان که مقصود از کعب -که در وضو در پا باید تا آنجا مسح شود، نیز بنابر قول مشهور همین موضع می‌باشد.
[۲] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲، ص۲۱۵-۲۲۰.
[۳] نراقی، احمد، مستند الشیعة، ج۲، ص۱۲۵.
[۴] فاضل هندی، محقق، مصابیح الظلام، ج۳، ص۳۱۲-۳۱۳.
(ببینید: کعب)
از احکام آن در باب‌های طهارت، نکاح، قصاص و دیات سخن گفته‌اند.

۱- طهارت: به گفته برخی در وضو، مسح یا از سر انگشتان تا مفصل بین ساق و قدم است.
[۵] شیرازی، سید صادق، اجوبة المسائل المهنائیة، ص۶۹.
[۶] علامه حلی، حسن بن یوسف، قواعد الاحکام، ج۱، ص۲۰۳.
به تصریح جمعی، به نرمی و ملایمت مالیدن انگشتان و مفاصل میت قبل از غسل دادن وی مستحب است.
[۷] محدث نوری، محمد، کتاب السرائر، ج۱، ص۱۵۹.
[۸] کلینی، محمدکاظم، المعتبر، ج۱، ص۲۷۲.
[۹] نجفی، محمدحسن، منتهی المطلب، ج۷، ص۱۴۵.
[۱۰] شهید ثانی، زین‌الدین، الدروس الشرعیة، ص۱۰۵/۱.
[۱۱] یوسف بحرانی، الحدائق الناضرة، ج۳، ص۴۶۱.
[۱۲] یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، ج۲، ص۵۹.
برخی گفته‌اند: این کار بعد از غسل کراهت دارد.
[۱۳] صدوق، محمد بن علی، مختلف الشیعة، ج۱، ص۳۸۳.
برخی تحنیط مفاصل میت را مستحب دانسته‌اند
[۱۴] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۴، ص۱۷۹-۱۸۰.
(ببینید: حنوط)

۲- نکاح: شکستن استخوان‌های عقیقه کراهت دارد؛ بلکه مستحب است آنها را از مفاصل از یکدیگر جدا کنند
[۱۵] مکارم، سید محمد، المهذب البارع، ج۳، ص۴۲۴.
۳- قصاص و دیات: چنانچه کسی اعضای دارای مفصل، همچون دست و پا را از مفصل جدا کند، در صورت عمدی بودن موجب قصاص و در صورت غیر عمدی بودن، موجب ثبوت دیه می‌شود.
[۱۶] مکارم، سید محمد، مبانی تکملة المنهاج، ج۲، ص۱۷۸.
[۱۷] تبریزی، جواد، تنقیح مبانی الاحکام (دیات)، ص۲۲۷.

۱. ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۲۸، ص۲۵۴.
۲. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲، ص۲۱۵-۲۲۰.
۳. ↑ نراقی، احمد، مستند الشیعة، ج۲، ص۱۲۵.
۴. ↑ فاضل هندی، محقق، مصابیح الظلام، ج۳، ص۳۱۲-۳۱۳.
۵. ↑ شیرازی، سید صادق، اجوبة المسائل المهنائیة، ص۶۹.
۶. ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف، قواعد الاحکام، ج۱، ص۲۰۳.
۷. ↑ محدث نوری، محمد، کتاب السرائر، ج۱، ص۱۵۹.
۸. ↑ کلینی، محمدکاظم، المعتبر، ج۱، ص۲۷۲.
۹. ↑ نجفی، محمدحسن، منتهی المطلب، ج۷، ص۱۴۵.
۱۰. ↑ شهید ثانی، زین‌الدین، الدروس الشرعیة، ص۱۰۵/۱.
۱۱. ↑ یوسف بحرانی، الحدائق الناضرة، ج۳، ص۴۶۱.
۱۲. ↑ یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، ج۲، ص۵۹.
۱۳. ↑ صدوق، محمد بن علی، مختلف الشیعة، ج۱، ص۳۸۳.
۱۴. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۴، ص۱۷۹-۱۸۰.
۱۵. ↑ مکارم، سید محمد، المهذب البارع، ج۳، ص۴۲۴.
۱۶. ↑ مکارم، سید محمد، مبانی تکملة المنهاج، ج۲، ص۱۷۸.
۱۷. ↑ تبریزی، جواد، تنقیح مبانی الاحکام (دیات)، ص۲۲۷.


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السّلام)، ج۸، ص۱۶۱.


رده‌های این صفحه : قصاص و دیات | نکاح | وضو
جعبه ابزار