مَرَج (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَرَج:
(مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ) مَرَج: از مادّه
«مرج» (بر وزن فلج) به معنى «مخلوط كردن و يا فرستادن و رها كردن» است.
به موردی از کاربرد
مَرَج در
قرآن، اشاره می‌شود:
(مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيَانِ) (دو درياى مختلف شور و شيرين، گرم و سرد را در كنار هم قرار داد، در حالى كه با هم تماس دارند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه مرج - با سكون راء- كه مصدر فعل ماضى مرج است به معناى مخلوط كردن و نيز به معناى رها و روانه كردن است، هم موقعى كه مى‌خواهى به طرف بفهمانى كه فلانى فلان چيز را مخلوط كرد، مى‌گويى مرجه و هم هنگامى كه مى‌خواهى بفهمانى فلان چيز را رها و يا روانه كرد، مى‌گويى مرجه، ولى در
آیه مورد بحث معناى اول روشن‌تر به ذهن مى‌رسد و ظاهرا مراد از بحرين- دو دريا دريايى شيرين و گوارا و دريايى شور و تلخ است.
(وَ هُوَ الَّذِي مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ هَذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ وَ هَذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ وَ جَعَلَ بَيْنَهُمَا بَرْزَخًا وَ حِجْرًا مَّحْجُورًا) (او كسى است كه دو
دریا را در كنار هم قرارداد؛ اين گوارا و شيرين، و آن شور و تلخ و در ميان آن‌ها برزخى قرار داد تا با هم مخلوط نشوند گويى هر يک به ديگرى مى‌گويد: دور باش و نزدیک نيا!)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه مرج به معناى مخلوط كردن است و امر مريج هم كه در قرآن آمده به معناى امرى مختلط است و كلمه عذب اگر درباره
آب به كار رود، به معناى آب خوش طعم است و كلمه فرات نيز در مورد آب به معناى آبى است كه بسيار خوش طعم باشد، كلمه ملح به معناى آبى است كه طعمش بر گشته باشد و اجاج آبى است كه شوريش زياد باشد و كلمه برزخ به آن حدى گويند كه ميان دو چيز فاصله شده باشد و كلمه حجر محجور به معناى حرام محرم است، يعنى آن چنان ميان اين دو آب حاجز و مانع قرار داده‌ايم كه مخلوط شدن آن دو با هم، حرام محرم شده، يعنى به هيچ وجه مخلوط نمى‌شود.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
مرج السّلطان رعيّته
«سلطان مردم را به حال خود رها كرد»
و يا اين‌كه بگوييم:
امرج الدّابّة
«چهارپا را رها كرد به ميل خود بچرد»
و نيز:
(امرج الشّئ)
«چيزى را مخلوط گردانيد»
و در آيه مورد بحث (
الرحمن/ ۱۹)
به معنى فرستادن و در كنار هم قرار دادن مى‌باشد:
«دو درياى مختلف را در كنار هم قرار داد»
(مَرَجَ اَلْبَحْرَيْنِ...)
منظور از اين دو دريا به گواهى آيه ۵۳
سوره فرقاندو درياى آب شيرين و شور است، آنجا كه مى‌فرمايد: او كسى است كه دو دريا را در كنار هم قرار داد يكى گوارا و شيرين و ديگرى شور و تلخ و در ميان آن‌ها برزخى قرار داد تا با هم مخلوط نشوند، گويى هريک به ديگرى مى‌گويد: دور باش و نزديک نيا.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مَرَج»، ج۴، ص۲۷۱.
