هبة‌الله بن زین شمس‌الریاسه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هبة‌الله بن زین شمس‌الریاسه (م
۵۹۴ هـ.ق) یکی نامدارترین پزشکان عصر خود بود.
مهارت او در تشخیص و درمان بیماری‌ها، وی را به دربار
صلاح‌الدین ایوبی رساند و به جایگاه پزشک مورد اعتماد او ارتقا داد.
افزون بر طبابت، در حوزه آموزش و نگارش آثار علمی نیز فعال بود.
وی کتاب‌هایی در زمینه‌های مختلف پزشکی، داروشناسی، بهداشت و نقد آثار پیشینیان به نگارش درآورد .
از آثار او می‌توان به
تصریح بالمکنون فی تنقیح القانون،
مقالة فی اللیمون و شرابه و منافعه،
مقالة فی الراوند و منافعه و
مقالة فی الحدبه اشاره کرد.
او در سال ۵۹۴ (هجری قمری) درگذشت.
ابوالعشائر هبة‌الله بن زین بن حسن بن افرائیم شمس‌الریاسه اسرائیلی ملقب به
ابن جمیع در فسطاط
مصر متولد شد و در آن‌جا پرورش یافت.
ابن منجم مصری که از شاعران مشهور مصر بود، او را هجو کرده و یوسف بن هبة‌الله بن مسلم قصیده ای در رثای او سروده است.
ابن ابی‌اصیبعه تألیف او را بسیار خوب و پرفایده توصیف کرده و می‌نویسد: او به زبان عربی و تلفظ صحیح لغات علاقه خاص داشت و کتاب لغت
صحاح جوهری که به آن اعتماد داشت، همیشه مورد مراجعه‌اش بود.
شمس‌الریاسه دانش
پزشکی را نزد استاد برجسته زمان خود
ابونصر عدنان بن عین زربی، فراگرفت.
هبة‌الله در علوم گوناگون به ویژه علم پزشکی سرآمد بود و در معالجه بیماران مهارت کامل داشت.
ازاین رو به خدمت صلاح‌الدین ایوبی (م
۵۸۹ هـ.ق) درآمد و در سلک پزشکان مورد اعتماد او قرار گرفت و دارویی به نام «التریاق الکبیر الفاروق» برای او تهیه کرد.
او جلسه درس عمومی داشت که در آن علم پزشکی را آموزش می‌داد.
گفته‌اند به قدری در علم پزشکی مهارت داشت که با نگاه کردن به مریض، بیماری او را تشخیص می‌داد؛ لذا فردی را که گمان می‌کردند مرده است و او را برای دفن می‌بردند معالجه نمود و این سبب شهرت او گردید.
ابوالعشائر دارای آثاری است که عبارتند از:
• رسالة ذات الشعبتین و العمل بها؛
• مقالة فی اللیمون و شرابه و منافعه؛
• مقالة فی الراوند و منافعه؛
• مقالة فی الحدبه؛
• مقاله‌ای درباره معالجه قولنج که آن را الرسالة السیفیة فی الادویة الملوکیه نام نهاد؛
• التصریح بالمکنون فی تنقیح القانون، که در رد و نفسیر قانون
ابوعلی سینا نوشته شده است؛
• رسالة فی طبع الاسکندریة و حال هوائها و میاهها و نحو ذلک من احوالها واحوال اهلها؛
• رسالة الی القاضی المکین ابوالقاسم علی بن حسین فیما یعتمده حیث لا یجد طبیباً شامل دستورهای پزشکی در صورت دسترسی نداشتن به پزشک است که آن را برای قاضی ابوالقاسم علی بن حسین نوشته است؛
• کتاب الارشاد لمصالح الانفس و الاجساد که در موضوع پزشکی و شامل چهار بخش است: بخش اول کلیات پزشکی، بخش دوم ادویه و اغذیه، بخش سوم حفظ بهداشت و سلامتی و روش های معالجه، بخش چهارم ادویه مرکب.
ابن جمیع سرانجام در سال ۵۹۴ (هجری قمری) در مصر درگذشت.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «هبة‌الله بن زین شمس‌الریاسه»، ج۴، ص۴۴۱..
