هبة‌الله بن علی انصاری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هبة‌الله بن علی انصاری (
۵۰۶–
۵۹۸ هـ.ق)، محدث، ادیب و کاتب برجسته مصری با اصالتی مغربی بود.
وی نزد استادانی چون ابوصادق مرشد بن یحیی مدینی، ابوالحسین فراء موصلی، ابوعبداللّه هلال سعیدی و خُفره بنت فاتک حدیث آموخت.
اجازه روایت را از بزرگانی مانند ابن خطاب رازی و ابن فراء دریافت کرد.
از شاگردان او می‌توان به عبدالغنی جماعیلی، ابوالحسن سخاوی، ابن مکارم، ابن حاجب و اسماعیل بن عزّون اشاره کرد.
از آثار او کتاب
مختصر فی علم الناسخ و المنسوخ است.
او در سال ۵۹۸ (هجری قمری) درگذشت.
ابوالقاسم هبة‌الله بن علی بن مسعود انصاری خزرجی منستیری بوصیری مصری اصل و نیاکان وی از ناحیه‌ای در مغرب، به نام منستیر می باشند.
جدّ او مسعود از آنجا به بوصیر قوریدس رفته و پدرش علی در آنجا متولد شد. پدرش علی نیز به مصر رفته و در آنجا سکنا گزید. هبه اللّه در سال
۵۰۵ یا ۵۰۶ (هجری قمری)
و به قولی سال
۵۰۰ (هجری قمری) در
مصر متولد شد و در آنجا پرورش یافت.
ابوالقاسم فردی ادیب، کاتب و محدثی بزرگ بود که شنیده های ارزشمند و روایات منحصر به فرد نزد خود داشت و محدثان نسل بعد را به قبل از خودش پیوند داد.
ابن خلکان درباره او می نویسد: « در آخر عمرش کسی به مثل او یافت نمی شد.
او تا پایان عمر در مصر اقامت داشت.
ابوالقاسم از استادانی همچون ابوصادق مرشد بن یحیی بن قاسم مدینی، امام جامع عتیق مصر،
ابوالحسین علی بن حسین بن عمر فراء موصلی، ابوعبداللّه محمد بن برکات هلال سعیدی نحوی،
ابوالفتح سلطان بن ابراهیم بن مسلم مقدسی و خفرة بنت فاتک حدیث شنید. او همچنین از
ابوعبداللّه بن خطاب رازی و ابوالحسن بن فراء اجازه روایت گرفت.
مصری شاگردانی داشت. افراد زیادی از نقاط مختلف نزد او آمده و از وی حدیث شنیدند.
که از آن جمله می توان به حافظانی مانند عبدالغنی جماعیلی،
ابوالحسن سخاوی، ابوبکر بن مکارم، ابوعمر و ابن حاجب، اسماعیل بن عزّون، اسماعیل بن صارم، عبداللّه بن علاق و عبدالغنی بن بنین اشاره کرد ».
خزرجی دارای اثری با عنوان
مختصر فی علم الناسخ و المنسوخ است.
انصاری در ماه صفر سال ۵۹۸ (هجری قمری) ۶ و به نقلی
۵۷۸ (هجری قمری) درمصر درگذشت.
(دیگر منابع:
)
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «هبة‌الله بن علی انصاری»، ج۴، ص۴۳۷.
