هبة‌الله بن مبارک سقطی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هبة‌الله بن مبارک سقطی (
۴۴۵ ـ
۵۰۹ هـ.ق) از علمای حنبلی مذهب بود.
او حافظ
قرآن بود و در کنار آن با علومی چون تاریخ، ادب و علوم اجتماعی آشنایی داشت.
وی برای فراگیری حدیث سفرهای بسیاری به شهرهای مختلفی کرد.
از جمله استادان او می‌توان به قاضی ابویعلی، ابوالحسن جابر بن یاسین، بدرالفخری، ابوالحسن بغدادی و
شیخ ابوجعفر طوسی اشاره کرد.
شاگردانی چون ابوطاهر سلفی، پسرش ابوالعلاء وجیه، ابومعر ازجی، شیخ عبدالقادر جبلی و دخترش عایشه از او حدیث نقل کرده‌اند.
از آثار او می‌توان به کتاب تاریخی
الفوائد و
معجم الشیوخ اشاره کرد.
وی در
ربیع الاول ۵۰۹ (هجری قمری) در بغداد وفات یافت.
ابوالبرکات هبة‌الله (عبداللّه) بن مبارک بن موسی سقطی از علمای حنبلی مذهب بود.
وی در سال ۴۴۵ (هجری قمری)
و بنا به قولی در سال
۴۴۸ (هجری قمری) به دنیا آمد.
او اهل واسط بود؛ ولی در شهر بغداد زندگی می‌کرد.
ایشان حافظ قرآن بود، ضمن این‌که با علوم دیگری چون
تاریخ، ادب و علوم اجتماعی آشنایی داشت.
برای کسب علم و دانش تلاش و کوشش بسیاری به خرج داده و رنج‌ها و سختی‌های فراوانی را تحمل نمود.
برای دستیابی به این هدف و شنیدن حدیث از افراد گوناگون، مسافرت‌های بسیاری به شهرهای بصره،
کوفه، اصفهان، واسط و جبال نموده و به استادان فراوانی مراجعه کرد.
به همین دلیل شمار بسیاری را به عنوان استاد وی نام برده‌اند؛ ولی همین موضوع سبب شد افرادی چون
شجاع ذهلی وی را به دلیل روایت از افرادی چون محمد جوهری که هرگز ندیده بود، ضعیف و غیرموثق و ابوالفضل بن ناصر وی را کذاب، دروغگو و بی‌مقدار بداند.
سقطی از افرادی چون قاضی ابویعلی، محمد بن حسین بن فراء، ابوالحسن جابر بن یاسین حنائی،
بدرالفخری، ابوالحسن بغدادی و شیخ ابوجعفر طوسی حدیث شنیده و روایت کرده است.
ابوالبرکات دارای شاگردان و راویانی مانند ابوطاهر سلفی،
پسرش ابوالعلاء وجیه، ابومعر ازجی، شیخ عبدالقادر جبلی،
دخترش عایشه،
اسماعیل بن سمرقندی و
ابوطالب کتانی بود.
ابن مبارک دارای آثاری بود که عبارتند از:
• کتاب تاریخی به نام الفوائد که به عنوان ذیلی بر تاریخ
خطیب بغدادی است؛
• معجم الشیوخ که در هشتاد مجلد ضخیم گردآوری کرده
و صفدی ضمن این‌که اشعاری را به وی نسبت داده، معجم شیوخ وی را بیست و چند مجلد می‌داند.
هبة‌الله در ماه ربیع الاول ۵۰۹ (هجری قمری) در
بغداد وفات یافت.
ابوالخطاب کوذانی بر او نماز گزارد و در باب حرب مدفون گردید.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «هبة‌الله بن مبارک سقطی»، ج۴، ص۴۴۰.
