• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کلید

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: مُجاوَرَت


مجاهد
مجاهد: رزمنده در راه خدا.
از آن در باب زکات و جهاد سخن گفته‌اند.
فضیلت مجاهدان: جهاد در راه خدا از ارکان اسلام، برترین اعمال و دری از درهای بهشت است.
خداوند در فضیلت مجاهدان می‌فرماید:
«فَضَلَ اللهُ الجَاهِدِینَ عَلَی القَاعِدِینَ اَجْرَاً عَظِیماً؛
[۱] نساء/سوره۴، آیه۹۵.    
خداوند جهاد کنندگان را بر نشستگان
(از جهاد) به پاداشی بزرگ برتری داده است».
پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرماید: «برای بهشت دری است به نام «باب المجاهدین» که جهاد کنندگان در راه خدا، در حالی که شمشیرها را حمایل بسته‌اند، به سوی آن در می‌روند و آن در گشوده برای آنان است. فرشتگان به آنان خوش آمد میگویند؛ در حالی که خلایق در موقف ایستاده‌اند و به حسابشان رسیدگی می‌شود».
[۲] حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۱۵، ص۱۰.
بر پایۀ روایتی دیگر، مجاهدان از کسانی‌اند که دعایشان مستجاب است.
[۳] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۵۰۹.
کمک به مجاهدان مستحب و دارای اجر و ثواب فراوان است؛
[۴] علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج۹، ص۴۰.
چنان که رساندن نامۀ آنان (به خانواده شان) مستحب می‌باشد.
[۵] علامه حلی، منتهی المطلب، ج۱۵، ص۲۵۴.
اقسام مجاهدان: مجاهدان دو گونه‌اند.
۱. مجاهدان آزاد و غیر سازمانی که به زندگی خود مشغول‌اند و با فراهم آمدن شرایط، با اختیار و رغبت خودشان در جنگ شرکت میکنند و پس از جنگ به زندگی عادی باز میگردند.
۲. مجاهدان سازمانی که تمام وقت در اختیار جنگ و جهاداند و جز این شغلی ندارند.
قسم نخست، نامشان در دفتر ویژه ثبت نام لشکر ثبت نشده و از بیت المال سهمی بر ایشان قرار داده نشده است. از این قسم در فقه به «مُطَوِّعَه» یا «مُتَطَوِّعَه» (آنان که داوطلبانه و به میل و رغبت خود به جهاد میروند، بدون آنکه الزامی داشته باشند) تعبیر می‌شود؛ لیکن قسم دوم، نظامیان سازمان یافته‌ای هستند که نامشان در دفتر ویژه ثبت است و از بیت المال سهم دارند. از اینان به «مُرتَزَقَه» تعبیر می‌شود.
[۶] قاضی ابن براج، عبدالعزیز بن برّاج، المهذب، ج۱، ‌ ص۳۲۷.
[۷] علامه حلی، تحریر الاحکام، ج۱، ص۴۰۹.
[۸] صیمری بحرانی، مفلح، غایة المرام، ج۱، ص۲۶۹ – ۲۷۰.
گروه نخست، چنانچه در جنگ شرکت کنند و در آن جنگ غنیمتی به دست آید، سهمی برای آنان قرار داده می‌شود؛ چنان که پرداخت از سهم سبیل الله -از مصارف زکات ـ به آنان در صورت شرکت در جنگ جایز است.
گروه دوم نیز از غنیمت به مقدار چهار پنجم سهم میبرند. علاوه بر این، از سهم سبیل الله و نیز ابن سبیل -از مصارف زکات- نیز میتوان به آنان داد.
[۹] شیخ طوسی، المبسوط، ج۱، ص۲۵۲.
[۱۰] شیخ طوسی، المبسوط، ج۲، ص۷۴.
[۱۱] قاضی ابن براج، عبدالعزیز بن برّاج، المهذب، ج۱، ص۳۲۷.
[۱۲] علامه حلی، تحریر الاحکام، ج۱، ص۴۰۸ - ۴۰۹.
[۱۳] علامه حلی، تحریر الاحکام، ج۲، ص۱۹۷.
[۱۴] علامه حلی، منتهی المطلب، ج۸، ص۳۵۵ – ۳۵۶.
برخی در دادن سهم ابن سبیل به آنان اشکال کرده‌اند.
[۱۵] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۱، ص۲۱۴.
مجاهد دریافت کننده مقرری از بیت المال، با قبض مقرری خود، مالک آن می‌شود و چنانچه پس از فرا رسیدن زمان مقرری فوت کند، آیا ورثه می‌توانند آن را مطالبه کنند یا نه؟ مسئله محل اختلاف است.
[۱۶] علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج۹، ص۲۷۲.
[۱۷] شهید ثانی، مسالک الافهام، ج۳، ص۶۴ – ۶۵.
مورد مصرف جزیه نیز همچون غنیمت، مجاهدان‌اند. برخی مصارفی دیگر را به آن افزوده‌اند.
[۱۸] علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج۹، ص۳۱۰.
[۱۹] شهید اول، الدروس الشرعیة، ج۲، ص۴۱.
امام (علیه‌السّلام) می‌تواند درآمد زمینهای مفتوح عنوه را در مصالح عمومی مسلمانان از جمله مخارج مجاهدان، مصرف کند.
[۲۰] شیخ طوسی، المبسوط، ج۲، ص۳۴.
به مجاهدان شرکت کننده در جنگ می‌توان از سهم سبیل الله، بر حسب موقعیت و به مقدار کفایتشان داد؛ اگر چه فقیر نباشند و چنانچه مبلغ داده شده به آنان، افزون باشد پس گرفته نمی‌شود؛ لیکن اگر در جنگ شرکت نداشته باشند یا از میانه راه بازگشته باشند، مبلغ اضافی از آنان پس گرفته میشود.
[۲۱] علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج۵، ص۲۸۴ - ۲۸۵.
[۲۲] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۵، ص۳۷۱.
برخی قدما مصرف سهم سبیل الله از زکات و نیز مالی را که وصیت شده در راه خدا صرف شود، جهاد و مجاهدان دانسته‌اند.
[۲۳] شیخ مفید، المقنعة، ص۲۴۱.
[۲۴] ابویعلی دیلمی، حمزة بن عبدالعزیز، المراسم العلویة، ص١٣٢.
[۲۵] علامه حلی، مختلف الشیعة، ج۶، ص۳۶۱.
چنانچه مجاهدی که تمام وقت در خدمت جهاد است، به بیماری‌ای چون تب و سر درد، که امید بهبود آن می‌رود، مبتلا گردد، از عنوان مجاهد خارج نمی‌شود و مقرری اش قطع نمیگردد؛ اما اگر بیماری اش همانند فلج یا قطع نخاع باشد که امید به بهبود آن نیست، از لیست مجاهدان خارج می‌شود؛ لیکن به تصریح برخی، مقرری اش قطع نمیگردد.
[۲۶] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۱، ص۲۱۷.
چنانچه مجاهد به شهادت برسد و فرزند داشته باشد، تا زمان بلوغ فرزندان، مخارج آنان از بیت المال پرداخت می‌شود.
[۲۷] علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج۹، ص۲۷۰.
[۲۸] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۱، ص۲۱۷.
سزاوار است حاکم اسامی مجاهدان و عطایای آنان را در دفتری ثبت کند.
[۲۹] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۱، ص۲۱۵.

فهرست مندرجات

۱ - پانویس
۲ - منبع

۱. ↑ نساء/سوره۴، آیه۹۵.    
۲. ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۱۵، ص۱۰.
۳. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۵۰۹.
۴. ↑ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج۹، ص۴۰.
۵. ↑ علامه حلی، منتهی المطلب، ج۱۵، ص۲۵۴.
۶. ↑ قاضی ابن براج، عبدالعزیز بن برّاج، المهذب، ج۱، ‌ ص۳۲۷.
۷. ↑ علامه حلی، تحریر الاحکام، ج۱، ص۴۰۹.
۸. ↑ صیمری بحرانی، مفلح، غایة المرام، ج۱، ص۲۶۹ – ۲۷۰.
۹. ↑ شیخ طوسی، المبسوط، ج۱، ص۲۵۲.
۱۰. ↑ شیخ طوسی، المبسوط، ج۲، ص۷۴.
۱۱. ↑ قاضی ابن براج، عبدالعزیز بن برّاج، المهذب، ج۱، ص۳۲۷.
۱۲. ↑ علامه حلی، تحریر الاحکام، ج۱، ص۴۰۸ - ۴۰۹.
۱۳. ↑ علامه حلی، تحریر الاحکام، ج۲، ص۱۹۷.
۱۴. ↑ علامه حلی، منتهی المطلب، ج۸، ص۳۵۵ – ۳۵۶.
۱۵. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۱، ص۲۱۴.
۱۶. ↑ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج۹، ص۲۷۲.
۱۷. ↑ شهید ثانی، مسالک الافهام، ج۳، ص۶۴ – ۶۵.
۱۸. ↑ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج۹، ص۳۱۰.
۱۹. ↑ شهید اول، الدروس الشرعیة، ج۲، ص۴۱.
۲۰. ↑ شیخ طوسی، المبسوط، ج۲، ص۳۴.
۲۱. ↑ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج۵، ص۲۸۴ - ۲۸۵.
۲۲. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۵، ص۳۷۱.
۲۳. ↑ شیخ مفید، المقنعة، ص۲۴۱.
۲۴. ↑ ابویعلی دیلمی، حمزة بن عبدالعزیز، المراسم العلویة، ص١٣٢.
۲۵. ↑ علامه حلی، مختلف الشیعة، ج۶، ص۳۶۱.
۲۶. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۱، ص۲۱۷.
۲۷. ↑ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج۹، ص۲۷۰.
۲۸. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۱، ص۲۱۷.
۲۹. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۱، ص۲۱۵.


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۷، ص۵۲۰.



جعبه ابزار