• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کیکاوس دیلمی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




کیکاوس بن دشمن‌زیار دیلمی (قرن ۶ ه) از عالمان شیعه و وابسته به خاندان آل‌زیار، در نیمهٔ نخست قرن ششم (هجری قمری) در شمال ایران می‌زیست.
وی به «دیلمی طبری» شهرت داشت و منتجب‌الدین رازی از وی اجازه روایت داشته است.
او دارای ویژگی‌هایی همچون زهد، دانش و دلیری در راه خدا بوده و از او با عنوان «امیر شهید» یاد شده است.
ایشان در علوم فقه و نجوم تخصص داشت و آثارش شامل النجوم و اوقات الصلوات الخمس است.
اطلاعات دقیقی از زمان، مکان و چگونگی شهادت او در دست نیست.




کیکاوس بن دشمن زیار بن کیکاوس دیلمی طبری از عالمان شیعی سده ششم (هجری قمری) بود که در شمال ایران می‌زیست.
«کیکاوس»، نامی فارسی مرکب از «کی» به معنای عادل و «کاوس» به معنای اصیل و نجیب است
[۱] تبریزی، محمدحسین بن خلف، برهان قاطع، ج۳، ص۱۷۵۷.
[۲] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱۱، ص۱۶۶۱۵.
که بر این نویسنده ایرانی نهاده شد.
زمان دقیق ولادتش معلوم نیست؛ اما به یقین در نیمه نخست قرن ششم (هجری قمری) زنده بوده است؛ زیرا منتجب‌الدین رازی متولد (۵۰۴ هـ.ق) و متوفای حدود ششصد (هجری قمری)، از او اجازه روایت داشته است.
پدرش «دشمن‌زیار» نام داشت.
[۵] علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۱۰۲، ص۲۶۲.
او بیشتر در دیلم (گیلان) و طبرستان (مازندران) زندگی می‌کرد؛ به همین دلیل به دیلمی طبری منسوب و مشهور است.
شاگردش ابن بابویه رازی نخست او را امیر شهید می‌نامد، آن‌گاه با عنوان زاهد فاضل معرفی‌اش می‌کند. منابع موجود، ویژگی‌هایی را برای ایشان شمرده‌اند که برخی از آنها عبارتند از: فرمانروایی، زهد، دانایی و کشته شدن در راه خدا.
این دانشمند شیعه در علم ستاره‌شناسی و فقه تخصص داشت و آثاری نیز در این زمینه تدوین کرد.



زاهد فاضل از سلسله آل‌زیار بود که از سال (۲۲۶ ـ ۴۳۵ هـ.ق) بر بخش‌های شمالی ایران حکومت می‌کردند.
[۹] مصاحب، غلام‌حسین، دایرة المعارف فارسی مصاحب، ج۲، ص۲۳۳۸.
از چگونگی فرمانروایی و امارت وی اطلاعی در دست نیست.



کیکاوس شاگردی به نام منتجب‌الدین رازی داشت که از او اجازه روایت داشته است.


امیر شهید از جمله آثاری که داشت عبارتند از:
• النجوم (در باب ستاره‌شناسی)؛
• اوقات الصلوات الخمس؛ (اثری فقهی.)


دیلمی طبری از عالمان شهید شیعه در قرن ششم (هجری قمری) بود؛ اما از علت و نحوه شهادتش و تاریخ و محل آن هیچ‌گونه خبری گزارش نشده است.



۱. تبریزی، محمدحسین بن خلف، برهان قاطع، ج۳، ص۱۷۵۷.
۲. دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱۱، ص۱۶۶۱۵.
۳. ابن بابویه، منتجب‌الدین، الفهرست، ص۹۸.    
۴. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲۴، ص۷۸.    
۵. علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۱۰۲، ص۲۶۲.
۶. ابن بابویه، منتجب‌الدین، الفهرست، ص۹۸.    
۷. ابن بابویه، منتجب‌الدین، الفهرست، ص۹۸.    
۸. ابن بابویه، منتجب‌الدین، الفهرست، ص۹۸.    
۹. مصاحب، غلام‌حسین، دایرة المعارف فارسی مصاحب، ج۲، ص۲۳۳۸.
۱۰. ابن بابویه، منتجب‌الدین، الفهرست، ص۹۸.    
۱۱. ابن بابویه، منتجب‌الدین، الفهرست، ص۹۸.    
۱۲. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۳۲.    
۱۳. شاکری، حسین، ربع قرن مع العلامة الأمینی، ص۱۶۱.    
۱۴. حسینی تفرشی، سید مصطفی، نقد الرجال، ج۴، ص۷۳.    
۱۵. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اَعلام الشیعه، ج۲، ص۲۳۴.    
۱۶. افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ، ریاض العلماء، ج۴، ص۴۱۴.    
۱۷. حر عاملی، محمد بن حسن، أمل الآمل، ج۲، ص۲۲۲.    
۱۸. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۳، ص۴۱.
۱۹. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲، ص۴۷۹.    
۲۰. خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۱۳۸.    
۲۱. محدث نوری، حسین، خاتمه مستدرک الوسائل، ج۲، ص۲۶۷.    
۲۲. امينی نجفی، عبدالحسين، شهداء الفضیله، ص۴۴.
۲۳. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۴۱۵.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «کیکاوس بن دشمن‌زیار دیلمی»، ج۴، ص۲۶۸-۲۶۹.






جعبه ابزار