یسر (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
يسر:
(بِكُمُ الْيُسْرَ) يسر: به معنى «
آسانی و رفاه و آسايش» است، در مقابلش «
عسر» كه به معنى «تنگى و دشوارى» است.
به موردی از کاربرد
يسر در
قرآن، اشاره می‌شود:
(شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَ بَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَ الْفُرْقَانِ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَ مَن كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَ لاَ يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَ لِتُكْمِلُواْ الْعِدَّةَ وَ لِتُكَبِّرُواْ اللّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ) (
روزه، واجب در ماه
رمضان است؛ ماهى كه قرآن، به عنوان راهنماى مردم و نشانه‌هاى
هدایت و جدا كننده حق از باطل، در آن نازل شده است. پس آن كس از شما كه در ماه رمضان در سفر نباشد، بايد آن را روزه بدارد. و آن كس كه بيماريا در سفر است، بايد روزهاى ديگرى را به همان مقدار، روزه بگيرد.
خداوند،
آسایش شما را مى‌خواهد، نه زحمت شما را. هدف اين است كه اين روزها را تكميل كنيد و خدا را به خاطر اين كه شما را هدايت كرده، بزرگ بشماريد؛ باشد كه شكرگزارى كنيد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كانه اين جمله مى‌خواهد مجموع مطالب آيه را تعليل كند، هم استثنا شدن مريض و مسافر و افطار كردن آن دو در ماه رمضان را و هم روزه گرفتن در
ایام ديگر سال را، چيزى كه هست اينكه جمله اول مطلب اول را تعليل مى‌كند و مى‌فرمايد چون خدا سهولت را برايتان خواسته.
و هردو واژه در آيه مورد بحث به كار رفته كه اشاره به فرمان‌هاى سهل و آسان الهى در انجام امور عبادى، مانند احكام روزه است.
آیه مورد بحث، اشاره به اين نكته است كه خدا بر شما آسان مى‌گيرد و نمى‌خواهد به زحمت بيفتيد، اين مطلب در اين‌جا ناظر به مسأله روزه و فوايد آن و حكم مسافر و بيمار است، ولى با توجه به كلى بودن، از آن يک قاعده عمومى نسبت به تمام احكام اسلامى استفاده مى‌شود و آن از مدارک قاعده معروف «لا حرج» است.
اين قاعده مى‌گويد: اساس قوانين اسلام بر سختگيرى نيست و اگر در جايى حكمى، توليد مشقّت شديد كند، موقتا برداشته مى‌شود، چنان‌كه فقها فرموده‌اند «هرگاه وضو گرفتن يا ايستادن به هنگام
نماز و مانند اين‌ها انسان را شديدا به زحمت بيندازد، مبدل به تيمم و نماز نشسته مى‌شود».
در آيه ۷۸
سوره حج نيز مى‌خوانيم:
«او شما را برگزيد و در دين خود، تكليف مشقت‌بارى براى شما قرار نداد»
و حديث معروف پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) كه مى‌فرمايد:
«من به آيين سهل و آسانى مبعوث شده‌ام» نيز اشاره به همين مطلب است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یسر»، ج۴، ص۷۶۴.
