یوسف بن عبدالله اندخودی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یوسف بن عبدالله اندخودی (قرن
ششم هـ.ق) از مفسران و عالمان
حنفی مذهب آن روزگار بود.
او به شهر اندخود، میان
بلخ و مرو، منسوب است.
ایشان مؤلف کتاب
ینابیع العلوم است.
این کتاب تفسیری عرفانی و به زبان فارسی خراسانی، که نگارش آن را از سال
۵۶۴ (هجری قمری) در
بخارا آغاز کرد.
از شواهد نسخه‌شناختی برمی‌آید که وی در نواحی بلخ، اشبرقان، اندخود، طالقان و
ماوراءالنهر می‌زیسته است.
از کتاب ایشان دست‌کم دو نسخه باقی مانده است: یکی نسخه‌ای خطی در کابل متعلق به محمدصالح پرونتا، و دیگری در کتابخانه مانیاگنل در شمال آفریقا.
اطلاعات بیشتری از زندگی او در منابع موجود نیست.
صفی‌الدین یوسف بن عبداللّه بن ابی‌یعقوب یوسف بن احمد بن علی بن احمد لؤلؤیی اندخودی از علما و مفسران قرن ششم (هجری قمری)
و گویا حنفی مذهب بود.
وی منسوب به اندخود، شهری بین بلخ و مرو می‌باشد.
بیش از این اطلاعی از زندگی او در منابع ثبت نشده است.
از مطالب کتابش چنین برمی‌آید مؤلف در سال‌های ۵۳۸ (هجری قمری) تا ۵۶۴ (هجری قمری) در بلخ، اشبرقان، اندخود، طالقان و ماوراءالنهر می‌زیسته است.
عاقبت در
بخارا مسکن گزید.
صفی‌الدین کتاب
ینابیع العلوم را نگاشته است.
این کتاب، کتاب تفسیری - عرفانی است و به زبان فارسی تالیف شده است.
در سال ۵۶۴ (هجری قمری) تألیف کتاب خود را به زبان فارسی خراسانی شروع کرد؛ گرچه عبارات عربی هم در آن دیده می‌شود.
یوسف بن عبداللّه نسخه‌هایی از کتابش موجود می‌باشد، ازجمله نسخه‌ای از آن در کتابخانه خصوصی محمدصالح پرونتا در کابل است.
این نسخه ۱۱۴۳ صفحه‌ای، در آغاز بیست فصل در فضایل علوم تفسیر دارد.
درویش بن درویش ابرقویی در سال ۹۵۴ (هجری قمری) آن را نسخه‌برداری کرده است.
نسخه دیگری از این کتاب که ۳۳۰ برگ دارد، در کتابخانه مغنیا ( مانیاگنل ) نگهداری می‌شود و گویا در سده‌ی هشتم و نهم نسخه‌برداری شده و چند برگی از آن نیز افتاده است.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «یوسف بن عبدالله اندخودی»، ج۴، ص۴۵۶-۴۵۷.
