آثار اسلامی مکه و مدینه (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آثار اسلامی مکه و مدینه، اثر
رسول جعفریان است که به
زبان فارسی در
عصر حاضر درباره آثار و اماکن اسلامی دو شهر مقدس
مکه و
مدینه با اشاره به تاریخچه و ویژگی‌های هر بنا بیان می‌شود.
کتاب؛ مشتمل بر یک پیش گفتار و دو بخش است. پیش گفتار به معرفی چند تالیف درباره
تاریخ حرمین شریفین اختصاص دارد.
تلاش چند ساله معاونت آموزش و تحقیقات
بعثه مقام معظم رهبری - مد ظله العالی- سبب شده تا کتاب‌های چندی در زمینه آثار
مکه و
مدینه در اختیار زائران و مشتاقان قرار گیرد. در شمار نخستین آثاری که در این باره نشر یافته همین کتاب بود که با عجله و با استفاده از مآخذ چندی آماده و نشر گردید. در آن
زمان نویسنده بیش از هر چیز از مآخذ بهره برده و توفیق تحقیق میدانی پیش نیامده بود تا این که در طی سال‌های گذشته آثر مزبور چندین بار به چاپ رسید. دوستان و مشتاقان وی در ضمن تشویقی یادآور نکاتی می‌شدند که برای تکمیل و رفع نواقص و خطاهای کتاب بسیار مفید بود. نویسنده نیز در طی چند سفر با تحقیقات میدانی کوشید تا کتاب حاضر را کامل تر و کم نقص تر عرضه کند.اینک در تحریر جدید کتاب بالغ بر یک دوم، به حجم آن افزوده شده و از بسیاری از موارد رفع اشکال شده است. در مقدمه کتاب درباره معرفی چند اثر مهم پیرامون مکه و مدینه می‌نویسد و درباره
شهر مکه چنین می‌نویسد:
تاریخ نگاران و
جغرافی دانان ، درباره هیچ شهری به اندازه مکه و مدینه، مطلب ننوشته‌اند،
دلیل آن روشن است؛ چرا که همه می‌دانیم این دو شهر، نزد
مسلمانان از قداست برخوردار بوده و ثبت اخبار وضعیت شهر، تحول و چگونگی بناهای تاریخی- دینی آن، برای مسلمانان اهمیت بسیار دارد. گر چه برخی از این آثار مکتوب کهن، به دلایل مختلف از میان رفته و حتی نسخه‌ای از آنها به دست ما نرسیده است، لیکن، بسیاری از آنها به دست آمده و اخیرا شماری دیگر در این باره تالیف شده است. سپس به معرفی اجمالی مهم‌ترین آنها می‌پردازد.
۱. در بخش اول کتاب، بناهای مکه با این موضوعات معرفی شده است: مقدمه‌ای بر جغرافیای
جزیره العرب ، مکه و
کعبه پیش از
اسلام ، تاریخ مکه در دوره اسلامی، کعبه و
مسجدالحرام در دوره اسلامی، تاریخچه بنای بخش‌های مسجدالحرام (ساختمان کعبه،
پرده کعبه ،
ارکان کعبه ،
درهای مسجدالحرام ، مقامات چهارگانه در مسجد الحرام)،
مساجد مکه (
مسجد الاجابه ،
مسجد المتکائ ،
مسجد شجره ،
مسجد ردم الاعلی یا مسجد الرایه،
مسجد الغنم ،
مسجد مختفی ،
مسجد حمزه ،
مسجد بلاب ،
مسجد ابوبکر )، مشاعر مقدسه و مساجد آنها (
عرفات ،
مزدلفه ،
منا ،
مسجد حنیف ،
مسجد البیعه ،
مسجد کوثر ،
مسجد شجره ،
مسجد غدیرخم و (... ، آثار مذهبی و تاریخی مکه مکرمه (
شعب ابی طالب ،
مولد النبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ،
خانه حضرت خدیجه سلام‌الله‌علیهم ،
خانه ارقم ، کوه و
غار حرا ، کوه و
غار ثور ،
قبرستان معلاه ،
مقبره شهدای فتح ).
۲. بخش دوم کتاب نیز حاوی اطلاعاتی درباره تاریخ
مدینه منوره و آثار و بناهای آن است. مباحث این بخش عبارت‌اند از:
یثرب و اسلام، مسجد النبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، قسمت‌های داخلی مسجدالنبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، شرق مدینه، مساجد و اماکن غرب مدینه،
بقیع و آثار تاریخی آن، موقعیت
غزوه احد و آثار تاریخی آن.
کتاب با عکس‌ها، نقشه‌ها و طرح‌هایی از بناها و اماکن معرفی شده همراه است.
نرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
