أُحْکِمَت (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أُحْکِمَت: (كِتابٌ أُحْكِمَتْ آياتُهُ) در اصل از «
احکام»، به معنى «
ممنوع ساختن» گرفته شده است و به همين دليل به موضوعات پايدار و استوار «
محكم» مى‌گويند، چرا كه عوامل نابودى را از خود دفع مى‌كند و به‌همين‌جهت در معنى «
استوار گردانيدن» استعمال شده است.
آیه مورد بحث، نخستين آيه
سوره هود و مانند بسيارى از سوره‌هاى ديگر قرآن با بيان اهميّت اين كتاب بزرگ آسمانى شروع شده است تا مردم به محتويات آن بيشتر توجه كنند و با ديده دقيق‌ترى به آن بنگرند.
به موردی از کاربرد أُحْکِمَت در
قرآن، اشاره می‌شود:
(الَر كِتابٌ أُحْكِمَتْ آياتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِن لَّدُنْ حَكيمٍ خَبيرٍ) «الر، اين كتابى است كه آياتش استوار گرديده؛ سپس هر مطلبى در جايگاه خود بيان شده و از نزد
خداوند حکیم و آگاه نازل گرديده است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: مقابله‌اى كه در اين آيه بين احكام آيات قرآن و بين تفصيل آن واقع شده -با در نظر گرفتن اينكه كلمه
تفصیل به معناى ايجاد فصل بين اجزاى يك چيزى است كه اجزائش متصل به هم بوده‌اند، و به معناى جدا جدا كردن امورى در هم فرو رفته است- خود دليل است بر اينكه منظور از احكام آيات، ربط بعضى از آيات جدا شده از يكديگر به هم، و ارجاع آيات آخر آن به اولش مى‌باشد بگونه‌اى كه بازگشت همه به امر واحد بسيطى است كه داراى اجزاء و ابعاض نمى‌باشد.
اين آيه، يكى از ويژگيهاى قرآن مجيد را با دو جمله بيان مى‌كند:
نخست اين كه «كتابى است كه تمام آياتش متقن و مستحكم است»
(كِتابٌ أُحْكِمَتْ آياتُهُ) و «سپس شرح و تفصيل و بيان تمام نيازمنديهاى ا
نسان درزمينه زندگى فردى و اجتماعى، مادى و معنوى، در آن بيان شده است»
(ثُمَّ فُصِّلَتْ) .
اين كتاب بزرگ با اين ويژگى از سوى چه كسى نازل شده است؟ «از نزد خدايى كه هم حكيم است و هم آگاه»
(مِن لَّدُنْ حَكيمٍ خَبيرٍ) .
به مقتضاى حكيم بودنش، آيات قرآن را محكم، و به مقتضاى
خبیر و آگاه بودنش آيات قرآن را در بخشهاى گوناگون، طبق نيازهاى انسان بيان داشته است، چرا كه تا كسى از تمام جزئيات نيازهاى روحى و جسمى انسان با خبر نباشد نمى‌تواند دستورات شايسته تكامل آفرينى صادر كند.
در واقع هريک از صفات قرآن كه در اين آيه آمده، از يكى از صفات خداوند سرچشمه مى‌گيرد، استحكام قرآن از حكمتش، و شرح و تفصيل آن از خبير بودنش.
در اين كه فرق ميان «احكمت» و «فصّلت» در آيۀ مورد بحث چيست؟
مفسران بحثهاى فراوان كرده‌اند، امّا آنچه به مفهوم آيه از همه نزديكتر به نظر مى‌رسد اين است كه در جمله اول اين واقعيت بيان شده است كه قرآن مجموعه واحد به هم پيوسته‌اى است كه همچون يک بناى محكم و استوار بر جاست و نشان مى‌دهد كه از سوى خداوند واحد
یکتا نازل شده، و به همين دليل هيچ‌گونه
تضاد و
اختلاف در ميان آياتش ديده نمى‌شود.
امّا جمله دوم اشاره به اين
حقیقت است كه اين كتاب در عين
وحدت، آن‌چنان شاخه‌ها و شعب فراوان دارد كه تمام نيازهاى روحى و جسمى انسانها را در زير پوشش خود قرار مى‌دهد، بنابراين در عين وحدت، كثير است و در عين
کثرت، واحد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله « أُحْکِمَت »، ص ۵۵۴.
