• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن شنظیر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


اِبْن‌ِ شِنْظیر، ابواسحاق‌ ابراهیم‌ بن‌ محمد بن‌ حسین‌ (۳۵۲-۱۰ ذیحجه ۴۰۲ق‌/۹۶۳-۳ ژوئیه ۱۰۱۲)، محدث‌، مورخ‌ و فقیه‌ مالکی ‌ طُلیطلی‌ اندلسی می‌باشد‌.


ابن‌ شنظیر با ابوجعفر احمد بن‌ محمد بن‌ میمون ‌ مصاحبت‌ داشت‌، چنانکه‌ نوشته‌اند در رتبه‌ و مقام‌ مانند وی‌ بود و هر دو تن‌ عنایت‌ کاملی‌ به‌ علم‌ و بحث‌ در روایات‌ و ضبط مشکلات‌ احادیث‌ داشتند، آنها از آغاز فراگیری‌ دانش‌ و استماع‌ حدیث‌ در طلیطله‌ و هنگام‌ سفر به‌ قرطبه ‌ و دیگر شهرهای‌ اندلس ‌ و سپس‌ مسافرت‌ به‌ شرق‌ همیشه‌ باهم‌ بودند و حتی‌ اجازاتی‌ که‌ به‌ دیگران‌ می‌دادند، به‌ طور مشترک‌ بوده‌ است‌.
[۱] ابن‌ بشکوال‌، خلف‌، ج۱، ص۲۶، الصله، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌.    
[۲] ابن‌ بشکوال‌، خلف‌، ج۱، ص۹۱، الصله، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌.    


او در طلیطله‌ از محدثان‌ بسیاری‌ مانند ابومحمد عبدالله‌ بن‌ محمد بن‌ امیه‌ و ابومحمد عبدالله‌ بن‌ فتح‌ بن‌ معروف ‌ و دیگران‌ حدیث ‌ شنید. ابن‌ شنظیر در قرطبه‌ از خلف‌ بن‌ قاسم ‌ و ابوعبدالله‌ بن‌ مفرج ‌ و دیگران‌ استماع‌ حدیث ‌ کرد و در ۳۸۰ق‌/۹۹۰م‌ با دوست‌ خود ابن‌ میمون‌ به‌ مکه ‌ رفت‌ و پس‌ از انجام‌ مراسم‌ حج ‌ در آن‌جا از ابوالحسن‌ علی‌ بن‌ عبدالله‌ بن‌ جهضم ‌ و در مدینه‌ از قاضی ابوالحسین‌ یحیی‌ بن‌ محمود حسنی‌ حنفی‌ حدیث‌ شنید. در جنوب‌ فلسطین‌ و در مصر نیز از ابوعدی‌ عبدالعزیز بن‌ علی‌ مقری ‌ و دیگران‌، در طرابلس ‌ از ابوجعفر مؤدب‌ احمد بن‌ حسین ‌، و در قیروان ‌ از ابوالقاسم‌ عبدالرحمان‌ ابن‌ محمد بکری ‌ معروف‌ به‌ ابن‌ الصقلی‌ استماع‌ حدیث‌ کرد و دانش‌ آموخت‌.
[۳] ابن‌ بشکوال‌، خلف‌، ج۱، ص۲۶، الصله، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌.    
[۴] ابن‌ بشکوال‌، خلف‌، ج۱، ص۹۱، الصله، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌.    


ابن‌ شنظیر سپس‌ به‌ طلیطله‌ وطن‌ خود بازگشت‌ و در آن‌جا اقامت‌ کرد
[۵] ابن‌ بشکوال‌، خلف‌، ج۱، ص۲۷، الصله، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌.    
[۶] ابن‌ بشکوال‌، خلف‌، ج۱، ص۹۱، الصله، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌.    
[۷] تونکی‌، محمود حسن‌، ج۴، ص۳۳۸، معجم‌ المصنفین‌، بیروت‌، ۱۳۴۴ق‌.
و به‌ نشر حدیث‌ پرداخت‌. او و دوستش‌ ابن‌ میمون‌ در مسجدجامع‌ طلیطله‌ حلقه درسی‌ تشکیل‌ دادند، چنانکه‌ از اطراف‌ و اکناف‌ طالبان‌ علم‌ نزد آنان‌ می‌آمدند.

ابن‌ شنظیر مردی‌ زاهد بود که‌ بسیار روزه‌ می‌گرفت‌ و تلاوت ‌ قرآن ‌ می‌کرد. او اهمیت‌ بسیاری‌ به‌ جمع‌آوری‌ حدیث‌ و بحث‌ و اجتهاد در آن‌ می‌داد و به‌ طرق‌ مختلف‌ حدیث‌ آگاهی‌ داشت‌. در حلقه درس‌ مردی‌ موقر و با هیبت‌ بود، چنانکه‌ در حضور او جز سخن‌ از علم‌ و حدیث‌ سخنی‌ دیگر، خاصه‌ در امور دنیوی‌ به‌ میان‌ نمی‌آمد. او مخالف‌ با اهل‌ بدعت‌ بود.
[۸] ابن‌ بشکوال‌، خلف‌، ج۱، ص۹۱، الصله، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌.    


از شاگردان‌ وی‌ می‌توان‌ ابوعثمان‌ سعید بن‌ محمد بن‌ جعفراموی ‌، ابواسحاق‌ ابراهیم‌ بن‌ محمد بن‌ وثیق ‌ و تمام‌ بن‌ عفیف‌ بن‌ تمام‌ صدفی ‌ را یاد کرد.
[۹] شکیب‌ ارسلان‌، الحلل‌ السندسیة، ج۲، ص۷، بیروت‌، ۱۹۴۶م‌.
[۱۰] شکیب‌ ارسلان‌، الحلل‌ السندسیة، ج۲، ص۱۰، بیروت‌، ۱۹۴۶م‌.


ابن‌ شنطیر پس‌ از مرگ‌ یار نزدیک‌ خود ابن‌ میمون‌، تنها در حلقه درس‌ شرکت‌ می‌کرد، لیکن‌ پس‌ از چندی‌ درس‌ را ترک‌ گفت‌ و تا هنگام‌ مرگ‌ خانه‌نشین‌ شد.
[۱۱] ابن‌ بشکوال‌، خلف‌، ج۱، ص۹۲، الصله، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌.    


تونکی‌ (۴/۳۳۸-۳۳۹) دو کتاب‌: المختصر المدونه و المختصر المستخرجه را به‌ وی‌ نسبت‌ داده‌ و بغدادی‌
[۱۲] بغدادی‌، هدیة، ج۱، ص۷.
از کتاب‌ دیگر وی‌ به‌ نام‌ تاریخ‌ رجال‌ اندلس‌ یاد کرده‌ است‌. از این‌ آثار اکنون‌ چیزی‌ در دست‌ نیست‌. احتمال‌ دارد آنچه‌ مقری‌ در نفح‌ الطیب‌
[۱۳] مقری‌ تلمسانی‌، احمد، ج۲، ص۱۰۵، نفح‌ الطیب‌، به‌ کوشش‌ احسان‌ عباس‌، بیروت‌، ۱۳۸۸ق‌.
نقل‌ کرده‌ از کتاب‌ تاریخ‌ وی‌ باشد.


(۱) ابن‌ بشکوال‌، خلف‌، الصله، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌.
(۲) بغدادی‌، هدیة.
(۳) تونکی‌، محمود حسن‌، معجم‌ المصنفین‌، بیروت‌، ۱۳۴۴ق‌.
(۴) شکیب‌ ارسلان‌، الحلل‌ السندسیة، بیروت‌، ۱۹۴۶م‌.
(۵) مقری‌ تلمسانی‌، احمد، نفح‌ الطیب‌، به‌ کوشش‌ احسان‌ عباس‌، بیروت‌، ۱۳۸۸ق‌.

۱. ↑ ابن‌ بشکوال‌، خلف‌، ج۱، ص۲۶، الصله، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌.    
۲. ↑ ابن‌ بشکوال‌، خلف‌، ج۱، ص۹۱، الصله، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌.    
۳. ↑ ابن‌ بشکوال‌، خلف‌، ج۱، ص۲۶، الصله، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌.    
۴. ↑ ابن‌ بشکوال‌، خلف‌، ج۱، ص۹۱، الصله، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌.    
۵. ↑ ابن‌ بشکوال‌، خلف‌، ج۱، ص۲۷، الصله، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌.    
۶. ↑ ابن‌ بشکوال‌، خلف‌، ج۱، ص۹۱، الصله، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌.    
۷. ↑ تونکی‌، محمود حسن‌، ج۴، ص۳۳۸، معجم‌ المصنفین‌، بیروت‌، ۱۳۴۴ق‌.
۸. ↑ ابن‌ بشکوال‌، خلف‌، ج۱، ص۹۱، الصله، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌.    
۹. ↑ شکیب‌ ارسلان‌، الحلل‌ السندسیة، ج۲، ص۷، بیروت‌، ۱۹۴۶م‌.
۱۰. ↑ شکیب‌ ارسلان‌، الحلل‌ السندسیة، ج۲، ص۱۰، بیروت‌، ۱۹۴۶م‌.
۱۱. ↑ ابن‌ بشکوال‌، خلف‌، ج۱، ص۹۲، الصله، به‌ کوشش‌ عزت‌ عطار حسینی‌، قاهره‌، ۱۳۷۴ق‌.    
۱۲. ↑ بغدادی‌، هدیة، ج۱، ص۷.
۱۳. ↑ مقری‌ تلمسانی‌، احمد، ج۲، ص۱۰۵، نفح‌ الطیب‌، به‌ کوشش‌ احسان‌ عباس‌، بیروت‌، ۱۳۸۸ق‌.


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن شنظیر»، شماره ۱۳۸۷.    



جعبه ابزار