• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قاضی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



در اسلام نسبت به شرایط قاضی بسیار سخت‏گیری شده و این امر نشانگر اهمیتی است که اسلام برای قضاوت قائل است.




امیر مؤمنان علیه السلام در عهدنامه جاوید خود به مالک اشتر ویژگی‏های یک قاضی خوب را چنین بیان می‏فرماید:
برای قضاوت در میان مردم بهترین را برگزین؛ کسی که از عهده قضاوت برآید و اصحاب دعوا نتوانند نظر خود را بر او تحمیل کنند و چون به خطای خود آگاه شود از آن بازگردد، نه آنکه بر اشتباه خود پافشاری نماید، طمع‏کار نباشد و در مواضع شک درنگ کند تا حقیقت برایش کشف شود، حجت و دلیل را بیش از همه فراگیرد و در کشف حقیقت از همه بردبارتر باشد و وقتی که حقیقت روشن شد از همه قاطع‏تر باشد. همین که موضوع را تشخیص داد در صدور حکم تأخیر نورزد و از ستایش دیگران گمراه نگردد. عده این‏گونه افراد اندک است.
[۱] نهج‏البلاغه، فیض‏الاسلام، نامه ۵۳، ص ۱۰۰۹- ۱۰۱۰.




امام خمینی قدس سره درباره صفات قاضی می‏فرماید:
صفات قاضی عبارتند از: بلوغ، عقل، ایمان، عدالت، اجتهاد مطلق، مرد بودن(در حال حاضر در مورد وضعیت زنان برای امر قضا در قانون مقرّر شده است:« بانوانِ دارنده پایه قضایی‏واجد شرایط... می‏توانند در دادگاه‏های مدنی خاص و اداره سرپرستی صغار به‏عنوان مشاور خدمت نمایند و پایه قضایی خود را داشته باشند.»
[۲] حقوق اساسی در جمهوری اسلامی ایران، ج۶، ص۲۷۶.
حلال‌زادگی، اعلمیت (نسبت به افراد شهر و محل خود) به احتیاط واجب و داشتن حافظه قابل اعتماد به احتیاط واجب.



گفتنی است نخستین قانونی که بعد از حاکمیت قانون اساسی جمهوری اسلامی در خصوص شرایط قاضی تصویب شد ماده واحده و یک تبصره در اردیبهشت ۱۳۶۱ بود که به موجب آن قضات از میان مردان واجد شرایط ذیل انتخاب می‏شوند:
۱- ایمان و عدالت و تعهد عملی نسبت به موازین اسلامی و وفاداری به نظام جمهوری اسلامی ایران.
(گفتنی است که در عبارت قانون، شرط« بلوغ و عقل» به علت روشن بودن ذکر نشده است. از طرفی مفهوم« عدالت» متضمن تعهد عملی به موازین اسلامی و وفاداری به نظام هم هست و عدالت نمی‏تواند از این مفاهیم تفکیک شود. با وجود این، به دلیل آن که در نصب قاضی جهات ملموسی باشد که شورای عالی قضایی دچار تردید و شک نشود به آن اشاره شده است.)
۲- طهارت مولد (حلال‌زادگی‏).
۳- تابعیت ایران و انجام خدمت وظیفه یا دارا بودن معافیت قانونی.
۴- صحت مزاج و توانایی انجام کار و عدم اعتیاد به مواد مخدّر.
۵- دارا بودن اجتهاد به تشخیص شورای عالی قضایی یا اجازه قضا از جانب شورای عالی قضایی.
[۴] حقوق اساسی در جمهوری اسلامی ایران، ج۶، ص۲۷۶- ۲۷۷.



 
۱. نهج‏البلاغه، فیض‏الاسلام، نامه ۵۳، ص ۱۰۰۹- ۱۰۱۰.
۲. حقوق اساسی در جمهوری اسلامی ایران، ج۶، ص۲۷۶.
۳. تحریر الوسیلة ج۲، ص۴۰۷.    
۴. حقوق اساسی در جمهوری اسلامی ایران، ج۶، ص۲۷۶- ۲۷۷.




احکام حقوقی اسلام، ج۱، ص۱۷-۱۹.



جعبه ابزار