احترام والدین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
احسان به
پدر و
مادر از سوی
قرآن مورد سفارش اکید قرار گرفته است.
احسان به پدر و مادر از سوی قرآن مورد سفارش اکید قرار گرفته:«وبِالولِدَینِ اِحسانًا»
و مفسّران احسان به والدین را نوعی
احترام آنان دانسته‌اند.
در آیه۸۳
بقره از احسان به والدین به‌صورت میثاق
خداوند از بنی‌اسرائیل یاد‌شده است:«و‌اِذ اَخَذنا میثقَ بَنی اِسرءیلَ لاتَعبُدونَ اِلاَّ اللّهَ وبِالولِدَینِ اِحسانًا» و در ۴ مورد از‌جمله
سوره اسراء ، امر به احسان به پدر و مادر پس از فرمان به عبادت خداوند واقع شده است که نشانه اهمّیّت آن است:
«و‌قَضی رَبُّکَ اَلاّ تَعبُدوا اِلاّ اِیّاهُ وبِالولِدَینِ اِحسنًا»
چنان‌که امر به
تشکر از پدر و مادر، پس از امر به شکرگزاری از خداوند آمده است:«اَنِ اشکُر لی و لِولِدَیکَ».
نکره بودن احسان دلیل بزرگی آن است و لزوم رعایت همه امور در حقّ آنان را بیان می‌کند. افزون بر این، لزوم احترام به پدر و مادر به
مؤمن بودن آنان مقیّد نشده‌است.
مفسّران، احسان به والدین را شامل این امور دانسته‌اند:برخورد پسندیده با ایشان، به‌کار بردن جملات زیبا با آنان،
تواضع و افتادگی در برابر آن‌ها،
مهربانی با آنان و دعای خیر برای ایشان.
در آیه۲۳ اسراء
به وجوهی از بی‌احترامی به
پدر و
مادر ، اشاره و از آن نهی شده است:«فَلاتَقُل لَهُما اُفّ و لاتَنهَرهُما و قُل لَهُما قَولاً کَریما». در همین آیه و آیه۲۴
به نمونه‌هایی ازاحترام آنان نیز اشاره شده است:«واخفِض لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحمَةِ و قُل رَبِّ ارحَمهُما کَما رَبَّیانی صَغیرا».
افّ که در آیه پیشین، از آن نهی شده، همان کلمه و حرکتی است که ناخشنودی شخص را نشان می‌دهد و از کراهت و سختی او درباره طرف مقابل حکایت می‌کند.
در روایات، از افّ به کم‌ترین چیزی که سبب عقوق والدین است، یاد می‌شود:
«نهر» در این آیه نیز به‌معنای تند‌شدن، فریاد زدن، بالا بردن دست به نشانه
اعتراض و «قول کریم» به سخن نرم، فرمان‌برداری از آنان، صدا نکردن پدرو مادر به اسم، ترک ناسزا و فحش به آنان، پیشی نگرفتن از ایشان، ننشستن پیش از آنان و «خفض جناح ذلّ» در آیه بعد به‌معنای
اطاعت از پدر و مادر و عدم مخالفت از خواسته‌های ایشان، خاک‌ساری و تواضع نزد آنان، رأفت و
رحمت و نرمی در حقّ ایشان دانسته شده است.
از وجوه دیگر احترام به پدر و مادر،
دعا برای ایشان حتّی پس از وفات است. برخی از مفسّران ارتباط با دوستان و آشنایان پدر و مادر را نوعی
احترام به آنان می‌دانند.
در
روایت اهل‌بیت ، «احسان به والدین» به‌معنای برخورد نیکو و رسیدگی به نیازهای آنان پیش از درخواست و «قول کریم» به‌معنای طلب
مغفرت آمده است. «جناح ذلّ» نیز به نگاه با رأفت و رحمت، و ترک نگاه تند و تیز به آنان، بلند نکردن صدا، بالا نبردن دست، پیش نیفتادن از آنان معنا شده است.
احترام به پدر و مادر، از آیه۱۰۰ یوسف
نیز فهمیده می‌شود.
آن‌جا که
حضرت یوسف با دیدار
پدر و
مادر خود آن‌ها را بر تخت خویش نشاند:«و‌رَفَعَ اَبَوَیهِ عَلَی العَرشِ».
دائرةالمعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله احترام.
