اردکانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اردکانی ardakānī، ملا محمدتقی، عالم دینی، فقیه، مجتهد، مدرس مدرسۀ خان مروی و از مراجع بزرگ یزد.
ملا محمدتقی فرزند شیخ ابوطالب یزدی بود و پس از فراگیری مقدمات، مدارج عالی اجتهاد را نزد شهید ثالث و حجتالاسلام سید محمدباقر رشتی اصفهانی سپری کرد.
حکمت و فلسفه را نزد آخوند ملا آقا حکمی و میرزا عبدالوهاب برغانی فراگرفت و با عرفان در محضر ملا علی برغانی آشنا شد. وی از استادش، حجتالاسلام رشتی اصفهانی و نیز از سید محمدباقر بیدآبادی اجازۀ روایت دریافت کرد. ملا محمدتقی پس از نایلشدن به مقام اجتهاد، در محلۀ فهادان یزد سکنا گزید و به کار قضاوت، صدور فتوا و تدریس پرداخت. او در ماجرای شیخیه در کنار استاد خود شهید ثالث بود که با پیروان این فرقه در یزد مخالفت میکرد.
به نوشتۀ اعتمادالسلطنه،
هنگامی که حاج میرزا آقاسی غالب علمای ایران را با احترام به تهران حرکت داد، ملا محمدتقی نیز به تهران آمد و تولیت مدرسۀ خان مروی به او واگذار شد؛ اما بنا به روایتی دیگر، او به اتهامی که بر ما معلوم نیست، تحت تعقیب قرار داشت و ازاینرو به خانۀ سید محمدباقر بیدآبادی در اصفهان پناه برد و به دستور
محمد شاه، او را به تهران آوردند
و محکوم به حبس کردند.
او در ایام زندان، تألیفاتی نیز به رشتۀ تحریر درآورد؛
از جملۀ این آثار کتاب لئالی در مسائل کلامی و فلسفی به شیوۀ اخباری است که مؤلف در مقدمۀ آن، به زندانیشدن بیسبب خود در تهران اشاره میکند.
کتاب دیگر افاضات در اصول و فقه است که مؤلف نگارش آن را در زندان آغاز کرده، سپس بخشهایی از کتاب را پس از آزادی از زندان، در گفتوگو با دانشمندان، و بخشهایی را پس از تدریس مباحث و نیز در پاسخ به پرسشهای شاگردان و دیگران تکمیل کرده است.
در اوایل سلطنت
ناصرالدین شاه، ملا محمدتقی به دستور
امیرکبیر از زندان آزاد شد و ریاست و تدریس مدرسه خان مروی تهران به او واگذار شد.
برادرزادهاش، شیخ محمدحسین فاضل اردکانی از فقهای بزرگ عصر ناصری از شاگردان او است که در آثارش از او روایت کرده است.
از دیگر آثار اردکانی است: رساله در صلح، به فارسی که آن را در ۱۲۵۹ ق تألیف کرد؛ رسالۀ تقلید؛ رسالۀ حجیة المظنة؛ الجواهر الزواهر فی احکام المبانی؛ و ایضاح السرائر، در مباحث الفاظ
از وی دو فرزند به نامهای آقا محمد و شیخ محمدتقی، که هر دو از عالمان دینی بودند، به یادگار ماند.
سرانجام ملا محمدتقی در ۱۲۶۷ یا ۱۲۶۸ ق/ ۱۸۵۱ یا ۱۸۵۲ م
در تهران درگذشت
•
احمدیان، مینا، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «اردکانی»، ص۸۸.