• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اردکانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


اردکانی ardakānī، ملا محمدتقی، عالم دینی، فقیه، مجتهد، مدرس مدرسۀ خان مروی و از مراجع بزرگ یزد.



ملا محمدتقی فرزند شیخ ابوطالب یزدی بود و پس از فراگیری مقدمات، مدارج عالی اجتهاد را نزد شهید ثالث و حجت‌الاسلام سید محمدباقر رشتی اصفهانی سپری کرد.
[۱] آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، ج۱، ص۲۰۷، مشهد، ۱۴۰۴ ق.
[۲] شریف رازی، محمد، گنجینۀ دانشمندان، ج۳، ص۶۶، تهران، ۱۳۵۲ ش.
[۳] مدرس، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۱، ص۵۹، تبریز، ۱۳۳۵ ش.
حکمت و فلسفه را نزد آخوند ملا آقا حکمی و میرزا عبدالوهاب برغانی فراگرفت و با عرفان در محضر ملا علی برغانی آشنا شد. وی از استادش، حجت‌الاسلام رشتی اصفهانی و نیز از سید محمدباقر بیدآبادی اجازۀ روایت دریافت کرد. ملا محمدتقی پس از نایل‌شدن به مقام اجتهاد، در محلۀ فهادان یزد سکنا گزید و به کار قضاوت، صدور فتوا و تدریس پرداخت. او در ماجرای شیخیه در کنار استاد خود شهید ثالث بود که با پیروان این فرقه در یزد مخالفت می‌کرد.
[۴] مدرسی، محمدکاظم، مفاخر یزد، به کوشش محمد کاظمینی، ج۱، ص۸۳، یزد، ۱۳۸۲ ش.


به نوشتۀ اعتماد‌السلطنه،
[۵] اعتماد‌السلطنه، محمدحسن، المآثر و الآثار (چهل سال تاریخ ایران، ج ۱)، به کوشش ایرج افشار، ص ۱۹۶، تهران، ۱۳۷۴ ق.
هنگامی که حاج میرزا آقاسی غالب علمای ایران را با احترام به تهران حرکت داد، ملا محمدتقی نیز به تهران آمد و تولیت مدرسۀ خان مروی به او واگذار شد؛ اما بنا به روایتی دیگر، او به اتهامی که بر ما معلوم نیست، تحت تعقیب قرار داشت و از‌این‌رو به خانۀ سید محمدباقر بیدآبادی در اصفهان پناه برد و به دستور محمد شاه، او را به تهران آوردند
[۶] معلم حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، ج۵، ص۱۸۶۵، اصفهان، ۱۳۳۷ ش.
و محکوم به حبس کردند.

او در ایام زندان، تألیفاتی نیز به رشتۀ تحریر درآورد؛
[۷] آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، ج۱، ص۲۰۷، مشهد، ۱۴۰۴ ق.
از ‌جملۀ این آثار کتاب لئالی در مسائل کلامی و فلسفی به شیوۀ اخباری است که مؤلف در مقدمۀ آن، به زندانی‌شدن بی‌سبب خود در تهران اشاره می‌کند.
[۸] مرکزی، ج۳، ص۱۶۹۷، خطی.
کتاب دیگر افاضات در اصول و فقه است که مؤلف نگارش آن را در زندان آغاز کرده، سپس بخش‌هایی از کتاب را پس از آزادی از زندان، در گفت‌و‌گو با دانشمندان، و بخش‌هایی را پس از تدریس مباحث و نیز در پاسخ به پرسش‌های شاگردان و دیگران تکمیل کرده است.
[۹] مرکزی، ج۳، ص۱۶۹۸، خطی.


در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه، ملا محمدتقی به دستور امیرکبیر از زندان آزاد شد و ریاست و تدریس مدرسه خان مروی تهران به او واگذار شد.
[۱۰] قمی، عباس، الکنى و الالقاب، ج۲، ص۲۱، نجف، ۱۳۸۹ ق.
[۱۱] شریف رازی، محمد، گنجینۀ دانشمندان، ج۳، ص۶۶، تهران، ۱۳۵۲ ش.
[۱۲] مدرسی، محمدکاظم، مفاخر یزد، به کوشش محمد کاظمینی، ج۱، ص۸۴، یزد، ۱۳۸۲ ش.


برادرزاده‌اش، شیخ محمدحسین فاضل اردکانی از فقهای بزرگ عصر ناصری از شاگردان او است که در آثارش از او روایت کرده است.
[۱۳] مدرسی، محمدکاظم، مفاخر یزد، به کوشش محمد کاظمینی، ج۱، ص۸۳، یزد، ۱۳۸۲ ش.


از دیگر آثار اردکانی است: رساله در صلح، به فارسی که آن را در ۱۲۵۹ ق تألیف کرد؛ رسالۀ تقلید؛ رسالۀ حجیة المظنة؛ الجواهر الزواهر فی احکام المبانی؛ و ایضاح السرائر، در مباحث الفاظ
[۱۴] آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، ج۱، ص۲۰۷، مشهد، ۱۴۰۴ ق.
[۱۵] مرکزی، ج۳، ص۱۶۹۶-۱۶۹۷، خطی.


از وی دو فرزند به نام‌های آقا محمد و شیخ محمدتقی، که هر دو از عالمان دینی بودند، به یادگار ماند.

سرانجام ملا محمدتقی در ۱۲۶۷ یا ۱۲۶۸ ق/ ۱۸۵۱ یا ۱۸۵۲ م
[۱۶] آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، ج۱، ص۲۰۶، مشهد، ۱۴۰۴ ق.
[۱۷] مدرسی، محمدکاظم، مفاخر یزد، به کوشش محمد کاظمینی، ج۱، ص۸۴، یزد، ۱۳۸۲ ش.
در تهران درگذشت
[۱۸] اعتماد‌السلطنه، محمدحسن، المآثر و الآثار (چهل سال تاریخ ایران، ج ۱)، به کوشش ایرج افشار، ص ۱۹۶، تهران، ۱۳۷۴ ق.
[۱۹] شریف رازی، محمد، گنجینۀ دانشمندان، ج۳، ص۶۶، تهران، ۱۲۵۷ ش.


۱. ↑ آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، ج۱، ص۲۰۷، مشهد، ۱۴۰۴ ق.
۲. ↑ شریف رازی، محمد، گنجینۀ دانشمندان، ج۳، ص۶۶، تهران، ۱۳۵۲ ش.
۳. ↑ مدرس، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۱، ص۵۹، تبریز، ۱۳۳۵ ش.
۴. ↑ مدرسی، محمدکاظم، مفاخر یزد، به کوشش محمد کاظمینی، ج۱، ص۸۳، یزد، ۱۳۸۲ ش.
۵. ↑ اعتماد‌السلطنه، محمدحسن، المآثر و الآثار (چهل سال تاریخ ایران، ج ۱)، به کوشش ایرج افشار، ص ۱۹۶، تهران، ۱۳۷۴ ق.
۶. ↑ معلم حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، ج۵، ص۱۸۶۵، اصفهان، ۱۳۳۷ ش.
۷. ↑ آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، ج۱، ص۲۰۷، مشهد، ۱۴۰۴ ق.
۸. ↑ مرکزی، ج۳، ص۱۶۹۷، خطی.
۹. ↑ مرکزی، ج۳، ص۱۶۹۸، خطی.
۱۰. ↑ قمی، عباس، الکنى و الالقاب، ج۲، ص۲۱، نجف، ۱۳۸۹ ق.
۱۱. ↑ شریف رازی، محمد، گنجینۀ دانشمندان، ج۳، ص۶۶، تهران، ۱۳۵۲ ش.
۱۲. ↑ مدرسی، محمدکاظم، مفاخر یزد، به کوشش محمد کاظمینی، ج۱، ص۸۴، یزد، ۱۳۸۲ ش.
۱۳. ↑ مدرسی، محمدکاظم، مفاخر یزد، به کوشش محمد کاظمینی، ج۱، ص۸۳، یزد، ۱۳۸۲ ش.
۱۴. ↑ آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، ج۱، ص۲۰۷، مشهد، ۱۴۰۴ ق.
۱۵. ↑ مرکزی، ج۳، ص۱۶۹۶-۱۶۹۷، خطی.
۱۶. ↑ آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، ج۱، ص۲۰۶، مشهد، ۱۴۰۴ ق.
۱۷. ↑ مدرسی، محمدکاظم، مفاخر یزد، به کوشش محمد کاظمینی، ج۱، ص۸۴، یزد، ۱۳۸۲ ش.
۱۸. ↑ اعتماد‌السلطنه، محمدحسن، المآثر و الآثار (چهل سال تاریخ ایران، ج ۱)، به کوشش ایرج افشار، ص ۱۹۶، تهران، ۱۳۷۴ ق.
۱۹. ↑ شریف رازی، محمد، گنجینۀ دانشمندان، ج۳، ص۶۶، تهران، ۱۲۵۷ ش.


• احمدیان، مینا، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «اردکانی»، ص۸۸.    


رده‌های این صفحه : عالمان دینی تهران | مجتهدای تهران | مراجع تهران
جعبه ابزار