اقسام تجارت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تجارت،
خرید و
فروش و تصرف در اصل
سرمایه برای دستیابی به سود است.
در آیات مختلف
قرآن کریم به اقسام تجارت اشاره شده است.
با استفاده از
آیه ۲۸۲
سوره بقره تجارت، دارای دو قسم نقدی و مدت دار است:
یـایها الذین ءامنوا اذا تداینتم بدین... الا ان تکون تجـرة حاضرة تدیرونها بینکم... «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هر گاه به وامی تا سررسیدی معین، با یکدیگر
معامله کردید، آن را بنویسید. و باید نویسنده‌ای (صورت معامله را) بر اساس عدالت، میان شما بنویسد. و هیچ نویسنده‌ای نباید از نوشتن خودداری کند؛ همان گونه (و به شکرانه آن) که
خدا او را
آموزش داده است. و کسی که
بدهکار است باید
املا کند، .... مگر آنکه داد و ستدی نقدی باشد که آن را میان خود (دست به دست) برگزار می‌کنید؛ در این صورت، بر شما گناهی نیست که آن را ننویسید. و (در هر حال) هر گاه داد و ستد کردید
گواه بگیرید. و هیچ نویسنده و گواهی نباید زیان ببیند، و اگر چنین کنید، از نافرمانی شما خواهد بود. و از خدا پروا کنید، و
خدا (بدین گونه) به شما آموزش می‌دهد، و خدا به هر چیزی داناست.»
تجارت، دارای دو قسم صحیح و باطل است:
یـایها الذین ءامنوا لاتاکلوا امولکم بینکم بالبـطـل الا ان تکون تجـرة عن تراض منکم و لاتقتلوا انفسکم ان الله کان بکم رحیما. «ای کسانی که
ایمان آورده‌اید
اموال همدیگر را به ناروا مخورید مگر آنکه داد و ستدی با
تراضی یکدیگر از شما (انجام گرفته) باشد و خودتان را مکشید زیرا
خدا همواره با شما مهربان است.»
از منظر
قرآن تجارت معنوی، یکی از اقسام تجارت است:
ان الله اشتری من المؤمنین انفسهم وامولهم بان لهم الجنة یقـتلون فی سبیل الله فیقتلون و یقتلون وعدا علیه حقا فی التورة والانجیل و القرءان و من اوفی بعهده من الله فاستبشروا ببیعکم الذی بایعتم به و ذلک هو الفوز العظیم. «در حقیقت خدا از مؤمنان جان و مالشان را به (بهای) اینکه
بهشت برای آنان باشد خریده است همان کسانی که در راه
خدا می‌جنگند و می‌کشند و
کشته می‌شوند (این) به عنوان
وعده حقی در
تورات و
انجیل و
قرآن بر عهده اوست و چه کسی از
خدا به
عهد خویش وفادارتر است پس به این معامله‌ای که با او کرده‌اید شادمان باشید و این همان کامیابی بزرگ است.»
این آیات در باره مطالب گوناگونی است که یک غرض واحدی، همه را به هم مرتبط و به آن غرضی که آیات قبلی در مقام بیان آن بود مربوط می‌سازد، زیرا این آیات در پیرامون
جنگ و
جهاد است. بعضی از آنها مؤمنین
مجاهد را
مدح نموده و
وعده جمیل داده است. و بعضی از آنها از
محبت و دوستی با مشرکین و طلب
مغفرت جهت ایشان
نهی می‌کند. بعضی دیگر از آنها دلالت بر گذشت خدای تعالی از آن سه نفری دارد که در
جنگ تبوک تخلف ورزیدند، بعضی دیگر اهل مدینه و اطراف آن را مامور می‌کند به اینکه با رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم هر جا که خواست برای قتال بیرون رود بیرون روند، و از آن جناب تخلف نکنند.
بعضی دیگر مردم را دستور می‌دهد که از هر طائفه عده‌ای بکار
تفقه در
دین و آموختن معارف آن پرداخته، پس از مراجعت به سوی قوم خود در میان آنان به
تبلیغ دین بپردازند. و بعضی از آنها
حکم می‌کند به اینکه باید با کفار همجوار کارزار کنند.
" ان الله اشتری من المؤمنین انفسهم و اموالهم بان لهم الجنة... " کلمه" اشتراء، به معنای قبول آن جنسی است که در
خرید و
فروش در برابر پرداخت
قیمت به
انسان منتقل می‌شود.
خدای سبحان در این
آیه به کسانی که در راه
خدا با جان و مال خود
جهاد می‌کنند
وعده قطعی
بهشت می‌دهد و می‌فرماید که این وعده را در
تورات و
انجیل هم داده، همانطور که در
قرآن می‌دهد.
خداوند این وعده را در قالب
تمثیل بیان نموده و آن را به خرید و فروش
تشبیه کرده است، یعنی خود را خریدار و مؤمنین را فروشنده و
جان و
مال ایشان را کالای مورد معامله و بهشت را قیمت و بهاء و تورات و انجیل و قرآن را سند آن خوانده است، و چه تمثیل لطیفی بکار برده است، و در آخر مؤمنین را به این
معامله بشارت داده و به رستگاری عظیمی
تهنیت گفته است.
ان الذین یتلون کتـب الله و اقاموا الصلوة و انفقوا مما رزقنـهم سرا وعلانیة یرجون تجـرة لن تبور. «در حقیقت کسانی که کتاب
خدا را می‌خوانند و
نماز برپا می‌دارند و از آنچه بدیشان روزی داده‌ایم نهان و آشکارا
انفاق می‌کنند امید به تجارتی بسته‌اند که هرگز زوال نمی‌پذیرد.»
یـایها الذین ءامنوا هل ادلکم علی تجـرة تنجیکم من عذاب الیم• تؤمنون بالله و رسوله و تجـهدون فی سبیل الله بامولکم و انفسکم ذلکم خیر لکم ان کنتم تعلمون. «ای کسانی که ایمان آورده‌اید آیا شما را بر تجارتی راه نمایم که شما را از عذابی دردناک می‌رهاند. • به
خدا و فرستاده او بگروید و در راه خدا با
مال و جانتان
جهاد کنید این (گذشت و فداکاری) اگر بدانید برای شما بهتر است.»
این آیات مؤمنین را به
ایمان به
خدا و
رسول او و به
جهاد در
راه خدا دعوت نموده، و آنان را به
مغفرت و
جنت در
آخرت، و
نصرت و
فتح در
دنیا وعده‌ای جمیل می‌دهد، و ایشان را دعوت می‌کند به اینکه نسبت به وعده نصرت خدا و تایید او اعتماد کنند.
این دو معنایی که گفتیم غرض نهایی
سوره است، و مطالبی که در آیات قبلی بود جنبه زمینه چینی برای این دو معنا را داشت.
(تجارتی که شما را از
عذاب الیم نجات می‌دهد و مغفرت و
جنت و نصرت و
فتح در پی دارد)
" یا ایها الذین آمنوا هل ادلکم علی تجارة تنجیکم من عذاب الیم" استفهام در این آیه جنبه پیشنهادی را دارد که در معنای امر است.
کلمه" تجارة"- به طوری که
راغب گفته- به معنای تصرف در
سرمایه به منظور به دست آوردن سود است، و در کلام عرب به غیر از این کلمه هیچ کلمه‌ای نیست که بعد از حرف" تا" حرف" جیم" آمده باشد.
در این آیه شریفه
ایمان و
جهاد تجارت به حساب آمده که سرمایه اش جان آدمی، و
ربح آن نجات از عذاب دردناک است، و آیه شریفه در معنای این آیه است: " ان الله اشتری من المؤمنین انفسهم و اموالهم بان لهم الجنة یقاتلون فی سبیل الله فیقتلون و یقتلون...
فاستبشروا ببیعکم الذی بایعتم به"
خدای عزّوجلّ با
نکره آوردن کلمه" تجارة" آن را بزرگ داشته. فرمود: " شما را به تجارتی راه بنمایم" یعنی به تجارتی مهم و عظیم و جلیل القدر. و در بیان
ربح آن هم که همان نجات از
عذاب است، بیان نکرد چه عذابی است، و فرمود" عذابی" تا بفهماند آن قدر بزرگ است که در بیان نمی‌گنجد.
و مصداق این نجات که وعده اش را داده، همان
مغفرت و
جنت است، و به همین جهت در نوبت دوم جمله" یغفر لکم ذنوبکم و یدخلکم جنات... "، را
بدل از آن نجات آورد، و اما
نصرت و
فتح که آن دو را نیز
وعده داده، مصداق نجات نبودند، بلکه خارج از آن بودند، و به همین جهت آن دو را جداگانه ذکر کرد، و نفرمود: " یغفر لکم ذنوبکم و یدخلکم جنات و ینصرکم و یفتح لکم- نجات از عذاب همین است که گناهانتان را می‌آمرزد، و به جنات داخلتان می‌کند، و بر دشمنان پیروزتان نموده،
فتح نصیبتان می‌کند" بلکه میان
مغفرت و جنت و نصرت و فتح فاصله انداخت، و فرمود:" و اخری تحبونها نصر من الله و فتح قریب"
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «اقسام تجارت».
