الرسالة الجعفریة (محقق ثانی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
الرسالة الجعفریة،
تالیف شیخ علی بن حسین کرکی، معروف به
محقق کرکی،
محقق ثانی (م ۹۴۰ ه ق) است.
در این
کتاب احکام،
مقدمات و
شرایط نماز با به بهترین عبارت‌ها و دقتی کم نظیر بیان شده و به سبک فقه رسال‌های نوشته شده است.
این کتاب از معتبرترین کتب فقهی و آثار بجای مانده از محقق کرکی است که از
زمان تالیف مورد توجه فقهای بزرگی واقع شده و شروح و حواشی متعددی هم چون حاشیه خود مصنف، حاشیه فاضل جواد (م ۱۰۶۵ ق) به نام الفوائد العلیة فی شرح الجعفریة، شرح شیخ علی بن عبد الصمد میسی (م ۹۳۸ ق) صاحب کتاب مشهور الرسالة المیسیة و غیر آن بر آن زده شده است.
علاوه بر شروح و حواشی آن، چندین بار ترجمه و به
نظم و
شعر درآمده است.
به
دلیل همین جایگاه ارزشمند در کتب فقهی بعد از آن مکررا به آن استناد شده و در کتاب‌های:
- مجمع الفائدة و البرهان
محقق اردبیلی (م ۹۳۳ ق) - حدائق الناظرة
شیخ یوسف بحرانی (م ۱۱۸۶ ق) - مفتاح الکرامة سید محمد جواد عاملی (م ۱۲۲۶ ق) -
جواهر الکلام شیخ محمد حسن نجفی (م ۱۲۲۶ ق) و غیر آن به بررسی مباحث آن پرداخته شده است.
مطالب کتاب شامل یک مقدمه و چهار باب و یک خاتمه است.
در مقدمه، تعریف
حقیقت نماز آمده.
در ابواب چهارگانه،
طهارة، مقدمات نماز، افعال و کارهای نماز، و توابع نماز مطرح شده است.
در خاتمه نیز سایر نمازها ذکر شده‌اند.
صاحب الذریعة در
درباره آن می‌نویسد: من کتب الفقه المهمة الجیدة عنی بشرحه بعض تلامیذ مؤلفه و معاصریه و المتاخرین عنه من الفقهاء و الاعلام و له شروح متعددة قیمة.
در اعیان الشیعة
آمده است: له الرسالة الجعفریة لا تحصی شروحها اذعن له العلماء الامامیة بالتحقیق و علو الشان.
در جای دیگر از اعیان الشیعة
آمده است: الرسالة الجعفریة و هذه الرسالة لاقت حظا عظیما و شرحت عدة شروح من اعظم العلماء.
هم چنان که در پایان نسخه خطی به خط مؤلف که در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است ذکر شده است تاریخ اتمام آن
روز پنج شنبه دهم
جمادی الاولی سال ۹۱۷ ق در
مشهد مقدس بوده است.
در الذریعة
به نسخه‌های خطی به خط مؤلف و به خط فرزندش شیخ عبد العالی بن نور الدین علی در سال ۹۱۸ و نسخه مربوط به سال ۹۵۴ ق اشاره نموده است.
در کتاب مقدمه‌ای بر فقه شیعه
به نسخه‌های خطی متعددی اشاره شده که بعضی از مهم‌ترین آنان عبارتند از:
- نسخه آستان قدس رضوی- نسخه مجلس شورای اسلامی- نسخه دانشگاه تهران- نسخه کتابخانه آیة الله مرعشی- نسخه مدرسه نواب- نسخه دار الکتب.
در مقدمه کتاب موجود ۱۰ نسخه خطی از کتابخانه آیة الله مرعشی معرفی شده که عبارتند از:
نسخه مربوط به سال ۱۰۶۳، نسخه مربوط به سال ۱۰۵۱، نسخه مربوط به سال ۹۳۹، نسخه مربوط به سال ۱۰۵۱، نسخه مجهول التاریخ، نسخه سال ۱۱۰۶، نسخه سال ۱۰۵۸، نسخه سال ۹۷۱، نسخه ۱۰۸۲، نسخه سال ۱۰۰۰.
در الذریعة
به دو نسخه چاپی در ضمن تعلیقه
آخوند محمد کاظم خراسانی و حاشیة المقاصد العلیة اشاره شده است.
در مقدمه‌ای بر فقه شیعه
در نسخه چاپ
تهران مربوط به سال‌های ۱۳۱۴ و ۱۳۱۷ ذکر شده است.
این کتاب دارای حواشی و شروح متعددی است که به بعضی از آن‌ها در الذریعة
اشاره شده که عبارتند از:
۱- شرح مصنف
۲- الفوائد الغرویة، از شاگردش سید شرف الدین علی حسینی استرآبادی.
۳- المطالب المظفریة، از شاگردش امیر محمد بن ابی طالب موسوی استرآبادی.
۴- التحفة الرضویة، از
شیخ شرف الدین یحیی بن حسین بحرانی.
۵- الفوائد العلیة، از فاضل جواد بن سعد الله بن جواد کاظمی.
۶- الحیدریة، از شاه طاهر بن رضی الدین اسماعیل حسینی.
۷- الاشعة البدریة، از ملا محمد اسماعیل بن محمد ابراهیم کزازی.
۸- شرح شیخ علی بن عبد الصمد میسی صاحب الرسالة المیسیة.
۹- شرح عیسی بن محمد جزائری. (م ۱۰۶ ق)
۱۰- شرح نظام الدین عبد الحی بن عبد الوهاب حسینی (میانه قرن دهم)
این
کتاب مکررا به فارسی ترجمه شده است که نام بعضی از مترجمین آن عبارتند از:
۱- حسن بن غیاث الدین استرآبادی (بعض الاصحاب)
۲- سید ابو المعالی بن بدر الدین حسن حسینی استرآبادی
۳- حسن بن عبد الغفار (نیمه اول
قرن دهم)
۴- علی بن حسن زواری (میانه قرن دهم)
همچنین شیخ عبد الحسین بن عبد الرضا کاظمی آن را به نظم و شعر درآورده و به «العابدیة فی نظم الجعفریة» نام نهاده است.
نرم افزار مجموعه آثار محقق حلی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
