شیخ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شيخ به معناي پير و بزرگ است و در
فقه در ابواب مختلف داراي
احکام خاصي مي باشد.
شيخ به سن پس از ميان سالى گفته مي شود (و در
فقه و
رجال به استاد راوى
حدیث نيز گفته مي شود)و در اين مقاله در عنوان اولي بحث شده است .
در اينکه عنوان شيخ، به معناى نخست در چه مرحلهاى از
سن بر
انسان اطلاق مىگردد، اختلاف است. برخى گفته‌اند: آن که سنش از چهل گذشته باشد.
برخى ديگر گفته‌اند: مرجع،
لغت و
عرف است. ليکن کلمات
لغویان در معناى شيخ مختلف است؛ کسى که سنش از ۴۶ سال تجاوز کرده باشد، از پنجاه سالگى تا پايان عمر، از ۵۱ سالگى تا آخر عمر، از پنجاه تا هشتاد سالگى.
البته نزد
عرف عرب به پيرمرد «شيخ» و به پير زن «شيخه» اطلاق مىشود. عنوان ياد شده در بابهاى
وقف،
وصیت و
حدود به کار رفته است.
به تصريح برخى، چنانچه کسى مالى را براى شيوخ
وقف کند، براى مشخص شدن معناى آن به عرف رجوع مى گردد.
کسى که براى شيوخ به مالى وصيت کرده، در اينکه آن مال به افراد بالاى چهل سال داده مى شود يا به
عرف و
لغت رجوع مى گردد، اختلاف است.
برخى گفته اند: در صورت مشخص نشدن معناى لغوى و عرفى شيخ و معلوم نبودن مراد وصيّت کننده از لفظ،
وصیت باطل است.
حدّ
زنا ى مرد و زن آزاد
محصن تازیانه و سپس
سنگسار است؛ ليکن برخى، جمع بين آن دو را به شيخ و شيخه اختصاص داده و در
جوان تنها قائل به
سنگسار شده اند.
آيا مراد از شيخ و شيخه مفهوم عرفى آن؛ يعنى
پیر مرد و
پیر زن است يا مفهوم لغوى آن؟ ظاهر کلمات
فقها معناى نخست است؛ زيرا کسى متعرض معناى اين دو واژه نشده است و در رسالههاى فارسى آن دو را به
پیر مرد و
پیرزن ترجمه کرده اند؛
ليکن شهيد ثانى، شيخ و شيخه را به مرد و زنى که سنشان از چهل گذشته تعريف کرده است.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۴، ص۷۷۰.
