اَصْبُ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَصْبُ:
(عَنِّي كَيْدَهُنَّ أَصْبُ) اَصْبُ: (
صبا،
يصبوا،
صبوّا) ميل كردن به چيزى، از جا كنده شدن و به علت اشتياق، وادار شدن به انجام كارهاى سبک و كودكانه.
به موردی از کاربرد
اَصْبُ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(قَالَ رَبِّ السِّجْنُ أَحَبُّ إِلَيَّ مِمَّا يَدْعُونَنِي إِلَيْهِ وَ إِلاَّ تَصْرِفْ عَنِّي كَيْدَهُنَّ أَصْبُ إِلَيْهِنَّ وَ أَكُن مِّنَ الْجَاهِلِينَ) (يوسف گفت: «پروردگارا! زندان نزد من محبوبتر است از آنچه اين‌ها مرا به سوى آن مى‌خوانند و اگر مكر و نيرنگ آن‌ها را از من بازنگردانى، به سوى آنان متمايل خواهم شد و از جاهلان خواهم بود.»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
راغب در
مفردات مى‌گويد: صبا، يصبو، صبوا و صبوة به معناى از جا كنده شدن از شدت اشتياق است كه آدمى را وادار به كارهاى سبک و كودكانه مى‌كند و به اين معنا است آيه
(أَصْبُ إِلَيْهِنَّ وَ أَكُنْ مِنَ الْجاهِلِينَ). و در مجمع البيان گفته: كلمه صبوة به معناى لطافت عشق است.
آيه مورد بحث، پيرامون داستان
یوسف (علیه‌السلام) دور مى‌زند، از آنجا كه يوسف مى‌دانست در همه حال، مخصوصا در مواقع بحرانى، جز به اتكاى لطف پروردگار راه نجاتى نيست، خودش را با اين سخن به
خدا سپرد و از او كمک خواست،
«پروردگارا اگر كيد و مكر و نقشه‌هاى خطرناک اين زنان آلوده را از من بازنگردانى، قلب من به آن‌ها متمايل مى‌گردد..»
(أَصْبُ إِلَيْهِنَّ) خداوندا! من به خاطر رعايت فرمان تو و حفظ پاكدامنى خويش، از آن زندان وحشتناک استقبال مى‌كنم، زندانى كه روح من در آن آزاد است و دامانم پاک و به اين آزادى ظاهرى كه جان مرا اسير زندان شهوت مى‌كند و دامانم را آلوده مى‌سازد پشت‌پا مى‌زنم.
خدايا!كمكم فرما، نيرويم بخش، بر قدرت
عقل و
ایمان و تقوايم بيفزا، تا بر اين وسوسه‌هاى شيطانى پيروز گردم.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «اَصْبُ»، ج۲، ص۵۶۷.
