تفسیر عیاشی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مؤلف:
ابو النضر محمد بن مسعود بن عیاش سمرقندی، معروف به
عیاشی (قرن سوم).
این تفسیر در اصل دو جلد بوده که دانشمندان و علمای تفسیر از او
روایت می کرده اند; اما متأسفانه در طی قرون و اعصار قسمت دوم این
تفسیر مفقود می شود و لذا کتاب موجود، که در دو مجلد منتشر شده، فقط تا آخر
سوره کهف است. از طرف دیگر، نسخه موجود بدون
اسناد راویان آن می باشد.
عیاشی نخست چند بخش از
علوم قرآن را به عنوان مقدمه برگزیده است. روش او در این مباحث، مانند دیگر تفاسیر مأثور، نقلی است; به این معنا که از خود چیزی بر آن نمی افزاید. اهم این مباحث به این قرار است: فضل
قرآن، ملاک حجیت
روایات مطابق بودن با
قرآن است، محتوای
قرآن و تقسیم بندی آن،
ناسخ و
منسوخ،
ظاهر و باطن،
محکم و متشابه، جایگاه
اهل بیت - علیهم
السلام - ، علم اهل بیت - علیهم
السلام - به تأویل قرآن، مذمت
تفسیر به رأی و... .
منقولات تفسیری و توضیحی این تفسیر، برخلاف تفسیر فرات بسیار است.
سید هاشم بحرانی در
تفسیر برهان،
مجلسی در
بحارالانوار و
فیض کاشانی در
تفسیر صافی، از این تفسیر بسیار نقل کرده اند.
علامه طباطبایی،
صاحب تفسیر المیزان، مقدمه ای بر این کتاب نگاشته و اهمیت و جایگاه این تفسیر را بیان کرده است. ایشان می نویسند: قسم به جانم! می توانم بگویم که این کتاب بهترین اثری است که در زمان خود تألیف شده است و اطمینان آمیزترین مجموعه ای است که از پیشینیان ما در زمینه کتاب تفسیری مأثور به ارث رسیده است. روش
عیاشی به مانند دیگر کتابهای تفسیری مأثور در قرون نخستین، چنین است که در ذیل هر سوره، فضیلت و اجر و ثواب قرائت آن را بیان کرده و سپس به ترتیب
آیات، روایاتی که به مناسبت آیه ای رسیده، نقل کرده است.
این کتاب، با تحقیق و تصحیح
سید هاشم رسول محلاتی و با مقدمه
علامه طباطبایی، در
تهران، توسط انتشارات مکتبه الاسلامیه چاپ و منتشر شده است. لازم به ذکر است که اخیراً به وسیله بنیاد بعثت، احادیث این کتاب مستند شده است.
سایت اندیشه قم
