توکید (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
توکید:
(بَعْدَ تَوْكِيدِهٰا) توکید: به معنى «محكم و استوار ساختن» است و توكيد عهد، يعنى پابرجا ساختن و محكم كردن پيمان:
وكّد العهد
«پيمان را محكم كرد»
و توكيد سوگند، محكم كردن آن است و ريشه اصلى آن
«وكود» است.
در قرآن آمده است:
(... وَ لاٰ تَنْقُضُوا اَلْأَيْمٰانَ بَعْدَ تَوْكِيدِهٰا...)«و سوگندهايتان را بعد از تأكيد نشكنيد.»
در
حقیقت پيمان‌شكنى و تخلف از سوگند موجب بدبينى و تنفر مردم از آيين حق و پراكندگى صفوف و بى‌اعتمادى مى‌شود. عهد و پيمان و سوگند، تأكيدى است براى حفظ همبستگى و اعتماد متقابل، امّا اگر عهد و پيمان شكسته شود ديگر اثرى از اعتماد عمومى باقى نمى‌ماند و آحاد جامعه، پراكنده و فاقد قدرت مى‌شود، به همين دليل در آيات قرآن و احاديث اسلامى روى مسأله وفاى به عهد و ايستادگى در برابر سوگندها تأكيد شده است و شكستن آن‌ها از گناهان كبيره محسوب مى‌شود.
به موردی از کاربرد
توکید در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ أَوْفُواْ بِعَهْدِ اللّهِ إِذَا عَاهَدتُّمْ وَ لاَ تَنقُضُواْ الأَيْمَانَ بَعْدَ تَوْكِيدِهَا وَ قَدْ جَعَلْتُمُ اللّهَ عَلَيْكُمْ كَفِيلًا إِنَّ اللّهَ يَعْلَمُ مَا تَفْعَلُونَ) (و هنگامى كه با
خدا عهد بستيد، به عهد او وفا كنيد و سوگندها را بعد از محكم ساختن نشكنيد، در حالى كه خدا را ضامن بر سوگند خود قرار داده‌ايد. به يقين خداوند از آنچه انجام مى‌دهيد، آگاه است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: در
مفردات گفته: عهد به معناى حفظ چيزى و مراعات آن حالا بعد حال است و پيمانى را كه مراعاتش لازم باشد عهد مى‌گويند، آن گاه اضافه كرده است: معناى اينكه مى‌گويند فلانى به فلانى عهد داد اين است كه عهدى به او داده و او را به حفظ آن سفارش كرده است. و ظاهر اينكه عهد را به سوى اللَّه اضافه كرده و فرموده: عهد اللَّه اين است كه مراد از آن، عهدى باشد كه شخص آن را با خدا بسته باشد، نه هر عهدى و نظير اين حرف در نقض يمين يعنى سوگندشكنى خواهد آمد.
(وَ لا تَنْقُضُوا الْأَيْمانَ بَعْدَ تَوْكِيدِها)- نقض يمين به معناى مخالفت مقتضاى آن است و مراد از يمين، سوگند به خداست، گويا غير از اين سوگند را يمين ندانسته است.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «توکید»، ج۴، ص۷۲۲.
