حبس مسلمان قاتل ذمی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حبس مسلمان قاتل ذمی از مباحث فقهی و
حقوقی و درباره حکم زندانی کردن مسلمانی بحث می‌کند که
کافر ذمی را کشته است. از نظر فقیهان شیعه،
مسلمان به عوض
کافر کشته نمی‌شود؛ زیرا در
قصاص، مساوات در دین شرط است.
امّا اگر کافر ذمّی باشد و قاتل عادت به
قتل دارد، پس از پرداخت ما به التفاوت
دیه، به
اجماع برخی از فقهاء، کشته می‌شود. اما اگر عادت نداشته باشد
تعزیر می‌شود و تعزیر به معنای وسیعش شامل
حبس نیز است. گروهی از فقیهان اهل سنّت تصریح به حبس کرده‌اند.
۱.
شیخ مفید: حاکم حق دارد کسی که عمدا کافر ذمّی را کشته است کیفری سخت دهد.
۲.
شیخ طوسی: اگر مسلمانی کافری را بکشد،
قصاص نمی‌شود؛ چه آن کافر، معاهد باشد یا مستامن یا حربی. معاهد همان ذمّی است و مستامن آن است که با
امان بر ما وارد شده باشد؛ نامه‌ای یا کار دیگری مثل تجارت داشته باشد و امثال آن و حربی آن است که جدای از مسلمانان و بدون هیچ رابطه‌ای در دار الحرب زندگی کند. در حکم آن، اختلاف است و اگر ثابت شود که قصاص نمی‌شود باید تعزیر شود و دیه و
کفّاره بپردازد.
۳.
ابن زهره: هم‌چنین اگر به قتل
اهل ذمّه عادت داشته باشد کشته می‌شود از باب این که در زمین فساد می‌کند نه از باب قصاص.
۴.
محقق حلّی: … پس مسلمان به جهت قتل کافر، ذمّی باشد یا مستامن یا حربی، کشته نمی‌شود، ولی تعزیر می‌شود و دیۀ قاتل را از او می‌گیرند. گفته شده: اگر به قتل اهل ذمّه عادت دارد، پس از پرداخت ما به التفاوت دیه، قصاص، جایز است.
۵.
صاحب جواهر ادّعا کرده مشهور بر آنند که قصاص وی جایز است. امّا اگر به قتل عادت نداشته باشد از نظر
نص و
فتوا خلافی نیست که قاتل، تعزیر می‌شود و دیه می‌پردازد
۵.
مدوّنة الکبری: ابن قاسم می‌گوید: از
مالک به من خبر رسیده که گفته است: هرگاه مرد مسلمانی به عمد کافری ذمّی یا عبدی را بکشد صد تازیانه می‌خورد و یک سال زندانی می‌شود.
۶.
ابن حزم: اگر مسلمان عاقل بالغ، به
عمد یا
خطا کافر ذمّی یا
مستامن را بکشد قصاص نمی‌شود و دیه و کفّاره هم بر او نیست؛ ولی به خصوص در صورت عمد، تادیب می‌شود و به زندان می‌افتد تا توبه کند و دیگر آزار نرساند … در این باره علما اختلاف کرده‌اند؛
ابوحنیفه و دسته‌ای گفته‌اند: مسلمان در صورت قتل عمدی ذمّی، قصاص می‌شود و در صورت خطا، باید دیه و کفّاره بپردازد و در صورت قتل
معاهد- گرچه عمدی باشد- کشته نمی‌شود. قبل از ایشان هیچ‌کس این حرف را نزده است.
مالک و دسته‌ای دیگر می‌گویند: مسلمان با قتل ذمّی قصاص نمی‌شود؛ مگر اینکه او را غافلگیرانه یا در راهزنی بکشد که حتما قصاص می‌شود و در صورتی که قتل خطا باشد یا عمد بدون غافلگیری باشد، تنها دیه می‌پردازد و در قتل خطایی، باید کفّاره بپردازد.
شافعی و جمعی دیگر می‌گویند: مسلمان با قتل ذمّی اصلا قصاص نمی‌شود و در صورت قتل عمدی یا خطایی دیه و کفّاره می‌دهد …
• طبسی، نجم‌الدین،
حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص۹۲-۹۴.
